طبقه‌بندی جریان‌های رازی‌شناسی در ایران و غرب

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استاد دانشگاه تهران

چکیده

محمدبن زکریای رازی طبیب و فیلسوف ایرانی مؤثر در تاریخ علم است. شناخت و نقد آثار و آرای این نام‌آور پرآوازۀ ایرانی موضع پژوهش­‌های فراوانی از روزگار وی تا کنون بوده است. این مقاله با تحلیل و مقایسۀ جریان‌­های رازی‌شناسی در تمدن ایران اسلامی و تمدن مغرب­‌زمین به توصیف گوناگونی آن­‌ها از حیث روش و جهت‌گیری می‌پردازد. حاصل این مطالعه پیشنهاد طبقه‌بندی چهارگانه در رازی‌شناسی است: رازی شناسی سنتی در تمدن ایران از روزگار محمدبن زکریای رازی تا فخرالدین رازی، رازی‌شناسی سنتی در تمدن مغرب­‌زمین در قرون وسطی، رازی‌‏شناسی جدید مغرب‌‏زمینیان و مطالعات ایرانیان معاصر در آرا و آثار رازی.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Categorizing the Studies on Razi

نویسنده [English]

  • Ahad Faramarz Qaramaleki
چکیده [English]

The Persian physician and philosopher, Mohammad b. Zakariya Razi is an influential figure in the history of sciences. Much research has been done on his works and thoughts since his time. The article analyzes and compares the studies on Razi in the Islamic Iran and in the West, in terms of the methods and orientations. Consequently, the article proposes four categories in this realm: the traditional Razi studies in Iranian civilization from the time of Mohammad b. Zakariya Razi until Fakhr al-Din Razi; Razi studies in the western civilization in the Middle Ages; the modern western studies on Razi; and finally, the studies done by the contemporary Iranians on his thoughts and ideas.

- ابن‌ابی‌اصیبعه، عیون الانبأ فی طبقات الاطباء، بیروت، 1965م.
- ابن‌ندیم، الفهرست، ت‍رج‍م‍ه‌ و ت‍ح‍ق‍ی‍ق‌ م‍حم‍درض‍ا ت‍ج‍دد، ت‍ه‍ران‌، ام‍ی‍رک‍ب‍ی‍ر، ۱۳۶۶.
- بحرانی، مرتضی، «زکریای رازی»، در: اندیشۀ سیاسی متفکران مسلمان، تهران، پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی، 1390.
- رازی، محمدبن زکریا، السیرۀالفلسفیۀ، تصحیح و مقدمه پُل کراوس، مترجم عباس اقبال، نویسندۀ شرح احوال و آثار و افکار مهدی محقق، تهران، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، چاپ دوم 1371.
- رازی، محمدبن زکریا، الطب الروحانی، موسسۀ مطالعات اسلامی دانشگاه تهران، دانشگاه مک گیل، 1386.
- رازی، محمدبن زکریا، «گِل خوردن یا گِل نیشابوری»، در: مجموعۀ متون و مقالات در تاریخ و اخلاق پزشکی در اسلام و ایران، محقق مهدی، تهران، سروش، 1374.
- رازی، محمدبن زکریا، «رساله فی مائیۀ اللذۀ»، در: تصحیح و مقدمه پُل کراوس، مترجم عباس اقبال، نویسندۀ شرح احوال و آثار و افکار مهدی محقق، تهران، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، چاپ دوم1371.
- سپیتمان (اذکایی)، پرویز، حکیم رازی، 1384.
- طباطبایی، سید محمود، برخی معیارهای اخلاق پزشکی از دیدگاه محمدبن زکریای رازی، مجلۀ ایرانی اخلاق و تاریخ پزشکی، سال اول، شمارۀ 2، بهار 1387، صص 6ـ1.
- طباطبایی، سید محمود، کلانتر هرمزی عبدالجلیل و محمدرضا صداقت، چشم پزشکی از کتاب الحاوی رازی و مقایسۀ آن با دانش نوین پزشکی، مجلۀ پژوهش در پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی، دورۀ 33، شمارۀ 2، تابستان 1388، صص 59ـ63.
- طباطبایی، سید محمود و عبدالجلیل کلانتر هرمزی، نگرشی بر دانش کالبدشکافی در متون طب سنتی، مجلۀ پژوهش در پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی، دورۀ 34، شمارۀ 2، تابستان 1389، صص 79ـ85.
- طباطبایی، سید محمود و عبدالجلیل کلانتر هرمزی، مطالعۀ تطبیقی سردرد از کتاب الحاوی و اصول نوین پزشکی، مجلۀ پژوهش در پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی، دورۀ 33، شمارۀ 1، بهار 1388، صص 1ـ4.
- طباطبایی، سید محمود و عبدالجلیل کلانتر هرمزی، بنیادهای اخلاق پزشکی از دیدگاه متون اسلامی و مفاخر پزشکی ایران، مجلۀ پژوهش در پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی، دورۀ 35، شمارۀ 1، بهار 1390، صص 1ـ6.
- فرامرز قراملکی، احد، نظریۀ انسان سالم در نظام اخلاقی رازی، انسان‏‌پژوهی دینی، دورۀ 7، شمارۀ 24، سال 1389، صص 19ـ33.
- ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ، بررسی تطبیقی عُجب نزد رازی و غزالی، پژوهش‌نامۀ اخلاق، 1390.
- قبادیانی (علوی)، ناصر خسرو، زادالمسافرین، تصحیح محمد بذل الرحمن، برلین، 1341ق.
- محقق، مهدی، فیلسوف ری، محمدبن زکریای رازی، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1387.
- ـــــــــــــــــــ، الدراسۀ التحلیلۀ لکتاب الطب الروحانی للطبیب الفیلسوف محمدبن زکریای رازی، تهران، دانشگاه تهران و مک گیل، 1378.
- ــــــــــــــــــــ، «مقام علمی محمدبن زکریای رازی»، مجموعۀ متون و مقالات در تاریخ و اخلاق پزشکی در اسلام و ایران، تهران، سروش، 1374.
- ــــــــــــــــــــ، «رسالۀ بیرونی»، مجموعۀ متون و مقالات در تاریخ و اخلاق پزشکی در اسلام و ایران، تهران، سروش، 1374.
- مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج 14، تهران: صدرا.
- نصیری، محمدرضا (زیر نظر)، اثرآفرینان، زندگینامۀ نام‌آوران فرهنگ ایرانی از آغاز تا سال 1300هجری شمسی، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1384.
- Arberry (trans.), Al-Rhazes, the Spiritual Physics, London: John Murray, 1950 (First Edition).
- Adamson P. " Platonic Pleasures in Epicurus and al-Razi" in P. Adamson (ed), In the Age of al-Farabi : Arabic Philosophy in the 4th /10th Century, London, 2008.
- Campbell D., Arabian Medicine and its Influence on the Middle Ages, London, 1926.
- Charles E. Butlerworth, “The book of the Philosophical life”, interpretation, No.20, (1993): 227-239.
- De Boer, "Medicina Mentis" Van Den Arts Razi Mededeelin gender konink lijke Akademie, Weters Tapper, Afdeelihg Letter Kunele, Amsterdam,1920, pp.
- Goodman Lenn Evan, "The Epicurean Ethics of Mohammad Ibn Zakariyâ al-Razî, studia Islamica No.34, 1971, PP.5-26.
- Goodman L.E., “Râzi’s Psychology”, Philosophical Forum, No.4, (1972): 26-48.
- Goodman, L.E. "Râzî and Epicurus" in: Jwish and Islamic Philosophy: crosspollination in the classic age, Edinburg University Press, Ch.2, 1999, PP.35-66.
- Karaman H. "Abu Bakr Al-Razi (Rhazes) and medical ethics", Ondokuz Mayls Universitesi, sayl:30, 2011, ss.77-87.
- Meir M. Bar-Asher, “Quelaqes aspects de L’éthique d’AbûBakr al-Râzî et ses origins dans L’oeuvre de Galien”, studia Islamica No.96 (1989): 5-38., No.70(1989):130-47.
- Mohaghegh M., “Notes on the ‘spiritual physic’ of A-Râzi,” studia Islamica, n.26, (1967): 5-22.
- "Moral Philosophy or Spiritual Medicine in Islam", Studies in History of Medicine & Science, Vol.XVI, No.1-2, New Series (1999).
- "Notes on the Spritiual Physics by al-Razi", Studia Islamica, Vol.26, Paris, 1976.
- "Notes on Biruni's Fihrist", in al-Biruni Commemoration Volume, Karachi, 1979.
- Razi's Kitab al-Ilm al-Ilahi and the Five Eternals", Aber Nahrain, Leiden, 1972-1973.
- Pines S., Beitrâge zur islamischen Atomenlehre, Berlin, 1936.
- Ruska J., “Al-Biruni als Quelle Für das Leben Uni dei Schriften al-Razi’s”, Isis, Vol.5, (1924): 26-50.
- Strouma S. "Freethinkers of Medieval Islam: Ibn Al-Rawandi, Abu Bakr Al-Razi and Their Impact on Islamic Thought", Leiden: Boston, Köln: Brill, ch.3, 1999, pp.87-120.
- "The Title of a work by Razi with Refrence to al-Tin al-Nishaburi", Proceedings of the XXIII International Congress of the History of Medicine, London, 1974.
- "The Kitab al-Shukuk al Jalinus by Razi", Medical Journal of the Islamic Republic of Iran, Vol.2, No.3, Tehran, 1988.
- Thérése-Anne Druart, Al-Razi (Rhazes) and Normative Ethics”, in: Tradition and Renewal, Vol.2, ed. David A. Bolieau and John A. Pick (Louvain Philosophical studies, 6) (Lonvain: Leuven University Press, 1993).
- Thérése-Anne Druart, The Ethics of al-Razi (865-9252), Medieval philosophy and Theology, No.6 (1997), 47-71.
- Thérése-Anne Druart, "Al-Razi's conception of the soul: Psychological Background to his Ethics", Medieval philosophy and Theology, United State of America, Vol.5, 1996, pp.245-263.
- Walker  P., "The political implications of al-Razi's plosophy", in: the political aspects of Islamic Philosophy, C. Butterworth (ed.), Cambridge Ma: Harvard University Press, 1992, pp.62-9.