مرکز پژوهشی میراث مکتوب
آینه میراث
1561-9400
9
2
2012
02
20
تصحیح نوآیینِ شاهنامه؛ بررسی ویرایشِ فریدون جنیدی
5
68
FA
سجاد
آیدنلو
دانشیار دانشگاه پیام نور ارومیه
aydenloo@gmail.com
شگفتانگیزترین تصحیح <em>شاهنامه</em> در تاریخچۀ متنشناسی حماسۀ ملّی ایران، ویرایش شش جلدی (یک جلد پیشگفتار و پنج جلد متن) فریدون جنیدی (تهران، بنیاد نیشابور، 1387) است. در این کار که برخلاف شیوۀ متداول در تصحیح علمی-انتقادیِ متون، به جای توجّه به دستنویسهای <em>شاهنامه</em> و مقابلۀ آنها غالباً از معیارهای فرعی و جانبی برای ویرایش استفاده شده 33779 بیت <em>شاهنامه</em> الحاقی و فقط 16095 بیت، اصلی و سرودۀ خود فردوسی تشخیص داده شده است. لزوم تطبیق ابیات با اندیشههای ایران باستان، توجّه به معانی ریشهای واژهها، معنی نداشتن ابیات، تاریخیانگاریِ همۀ داستانهای <em>شاهنامه</em>، استناد به ضبط نادرست بیتها، نادیده گرفتنِ کاربردهای کهن لغات و دستور تاریخی و بی توجّهی به جنبۀ ادبی سخن فردوسی، برخی از اصول و مستندات ویراستار این متن برای برافزوده دانستنِ حدودِ دو سوم ابیات <em>شاهنامه</em> است. پس از مطالعۀ کامل و دقیق همۀ شش دفترِ این ویرایش، با نقل و بررسیِ نمونههایی - در نه بخشِ: پیشگفتار ویرایش، بیتهای الحاقی، ضبط بیتهای اصلی ویرایش، توضیح بیتهای اصلی، قرائتها و املاهای ابیات اصلی، اصلی پنداشتن بیتهای الحاقی، ابیات فوت شده، چند نکتۀ دیگر، ملاحظات روششناختی و نتیجهگیری - نشان داده شده است که ویرایش جدید <em>شاهنامه</em> به رغم سی سال زحمت علاقهمندانۀ ویراستار آن، متأسفانه فاقد اعتبار علمی است.
شاهنامه,تصحیح,ابیات الحاقی,معیارهای فرعی,روش ذوقی
http://www.am-journal.ir/article_48240.html
http://www.am-journal.ir/article_48240_8ba34e55bdb8097764f9f36f056ef01d.pdf
مرکز پژوهشی میراث مکتوب
آینه میراث
1561-9400
9
2
2012
02
20
محمّد تقی خویی، شاعر و عارفی گمنام
69
97
FA
محمد ابراهیم
ایرج پور
استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور، تهران-ایران
irajpour20@yahoo.com
غنا و پرمایگی عرفان و ادبیات ایرانزمین باعث شده تا بسیاری از عارفان و شاعران در هر عهد و دورهای ناشناخته و گمنام باقی بمانند. آن گونه که یا به طور کلی از آنان اطلاعات موثق و درخوری جز نام و نشانشان باقی نیست، یا در شرایط بهتر به شکل ناقص و جستهگریخته از خلال برخی متون به مختصری از احوال آنان میتوان دست یافت. از این خیل کثیر، میتوان به محمدتقی خویی، یکی از عارفان و شاعران عصر قاجار اشاره کرد. وی در عرفان از مریدان محمدجعفر کبودرآهنگی (ملقب به مجذوب علیشاه همدانی) بود. از محمدتقی خویی چند اثر به جا مانده که از همه مهمتر کتابی است منثور و بسیار ارزشمند با نام <em>آدابالمسافرین</em>، او در این اثر، پس از بیان شرایط سفر و مسافر، به تاریخ عرفان و تصوف از ابتدا تا زمان خود میپردازد که بخش اخیر آن یعنی مطالبی که به عرفان و عارفان روزگار مؤلف اختصاص دارد، از بهترین و قدیمترین اطلاعاتی است که در باب تصوف عهد قاجار به جا مانده و تا کنون نیز به چاپ نرسیده است. در مقالۀ حاضر ضمن معرفی کتاب <em>آدابالمسافرین</em> به شرح احوال و آثار محمدتقی خویی خواهیم پرداخت و در پایان نیز متن مصحِّح زندگینامۀ خودنوشت وی را از انتهای <em>آدابالمسافرین</em> تقدیم خوانندگان میکنیم.
آدابالمسافرین,محمدتقی خویی,عرفان و تصوف,دورۀ قاجار
http://www.am-journal.ir/article_48241.html
http://www.am-journal.ir/article_48241_def337c36e92f961f05906d432788c99.pdf
مرکز پژوهشی میراث مکتوب
آینه میراث
1561-9400
9
2
2012
02
20
حواشی ملکالشعرای بهار بر دیوان جمالالدین عبدالرزاق اصفهانی
99
121
FA
مهرداد
چترایی
استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد
m_chatraei@yahoo.com
تعدادی از متون نظم و نثر فارسی، هنوز چنانکه باید، در معرض تصحیح علمی و دقیق قرار نگرفته است و معمولاً آنچه امروز از آن متون به دست ماست، با شیوههای نادرست و غیراصیل چاپ و منتشر شدهاند؛ از آن جمله است دیوان جمالالدین عبدالرزاق اصفهانی که فعلاً چاپ مرحوم وحید دستگردی تنها مأخذ اشعار اوست. از آنجا که جمالالدین از شاعران صاحب سبک و تأثیرگذار شعر فارسی در سدههای ششم و هفتم بوده است، تصحیح مجدد دیوان او با استفاده از نسخههای اصیل و روش علمی ضروری به نظر میرسد و علاوه بر تهیۀ نسخههای صحیح دیوان وی، توجه به نتایج کوششها و دقتهای محققانی که شعر جمال را با دید انتقادی بررسی کردهاند و درصدد دست یافتن به صورت معتبر و اصیل شعر وی بودهاند، کمک فراوانی میکند. خوشبختانه یادداشتهای چندی در حواشی نسخهای از دیوان جمال ثبت افتاده که به قلم ملکالشعرای بهار است و از آنجا که وی دارای اشراف و تسلطی بیمانند در ظرائف سبکی و زبانی شعر پارسی بود، دیدگاههای اصلاحی او در این حواشی میتواند در بعض ابیات صورت صحیح و معتبرتری از آنچه هست، به دست دهد. از همین روی در نوشتار حاضر به استخراج آن حواشی از نسخۀ خطی دیوان جمالالدین عبدالرزاق و تطبیق آنها با دیوان چاپ شدۀ وی، پرداخته شده است.
شعر فارسی,جمالالدین عبدالرزاق اصفهانی,ملکالشعرای بهار,نسخۀ خطی,تصحیح متن
http://www.am-journal.ir/article_48242.html
http://www.am-journal.ir/article_48242_6868064a661e4ca258dff78082332760.pdf
مرکز پژوهشی میراث مکتوب
آینه میراث
1561-9400
9
2
2012
02
20
منظومۀ غزوات، تکملۀ حملۀ حیدری یا اثری مستقل؟
123
144
FA
علیرضا
عبدالهی کچوسنگی
این مقاله معرفی منظومۀ «غزوات» از آثار میرزا ابوطالب فندرسکی، شاعر و عالم دورۀ صفویه، است؛ ولی نکتۀ مهم و قابل ذکر اینکه این منظومه اثری مستقل و جداگانه بوده که در تمام منابع تاریخ ادبیات فارسی به عنوان «تکملۀ حملۀ حیدری» یعنی تکمیلکنندۀ اثر باذل مشهدی، معرفی شده است. در این مقاله دلایل تکمله نبودن آن بیان شده است.
غزوات,میرزا ابوطالب فندرسکی,حملۀ حیدری
http://www.am-journal.ir/article_48243.html
http://www.am-journal.ir/article_48243_957b52da10de5fc439a1a1219fd277c8.pdf
مرکز پژوهشی میراث مکتوب
آینه میراث
1561-9400
9
2
2012
02
20
بررسی انتقادی کلیات سلمان ساوجی
145
175
FA
وحید
عیدگاه طرقبه ای
vahid_idgah@yahoo.com
تصحیح سرودههای سلمان ساوجی کار دشواری است که تا کنون چند پژوهشگر بدان دست یازیدهاند. بیگمان، فراهم آوردن متن انتقادی از کلیات این سخنور بزرگ، به دلیل حجم کار و تنوع قالبها و اقتضائات آن، دشواری دو چندانی در پی خواهد داشت. با این همه اگر اصول تصحیح انتقادی به درستی رعایت شود و مصحّح نیز توانمندیهای بایستۀ کار را داشته باشد، این دشواری نه تنها تأثیر منفی چندانی نخواهد گذاشت، بلکه خود زمینهای برای نمودار گشتنِ شایستگیهای فنی مصحّح خواهد بود. متأسفانه کلیات سلمان ساوجی که نشر سخن ویراستِ دوم آن را راهیِ بازار کرده است چنین نیست و کاستیهای فراوانی در آن راه یافته است. آنچه پس از این خواهد آمد کوششی است برای رسیدن به صورت درست بیتهای مغلوط این چاپ و نیز یادآوریِ لغزشهای گوناگونِ مصحّح در کار.
کلیات سلمان ساوجی,متن انتقادی,تصحیف,روش تصحیح,نسخۀ اساس
http://www.am-journal.ir/article_48244.html
http://www.am-journal.ir/article_48244_fda968382502be173313999821b9dfa6.pdf
مرکز پژوهشی میراث مکتوب
آینه میراث
1561-9400
9
2
2012
02
20
مثنوی: قالب شعر فارسی یا عربی؟
177
190
FA
باقر
قربانی زرین
دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز
qorbanizb@gmail.com
مثنوی یکی از قالبهای پرکاربرد در ادبیات فارسی است و غالباً در داستانسرایی و شرح و بیان داستانهای طولانی به کار میرود. از دیگر سو، مزدوج نیز در ادبیات عربی پیشینهای کهن دارد. آیا قالب مثنوی توسط ایرانیان ابداع شده یا همان است که عربها به جای آن از واژۀ مزدوج استفاده میکنند؟ در این مقاله سعی شده است با توجه به کهنترین مزدوجهای ادبیات عربی و قدیمترین مثنویهای شعر فارسی، به این پرسش پاسخ داده شود.
قالبهای شعری,مثنوی,مزدوج,رجز,ارجوزه
http://www.am-journal.ir/article_48245.html
http://www.am-journal.ir/article_48245_9b3bec9914eaef3cabb974911ed22619.pdf
مرکز پژوهشی میراث مکتوب
آینه میراث
1561-9400
9
2
2012
02
20
نگاهی به کتاب درس حافظ
191
207
FA
مسعود
معتمدی
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان
با وجود شروحی که به شرح غزلیات حافظ پرداختهاند، هنوز خلأ یک شرح جامع و مانع حس میشود و هیچکدام ازشروح موجود هنوز این خلأ را پر نکرده است. در طی سالهای اخیر شرحی به نام <em>درس حافظ</em>، ریختۀ خامۀ دکتر محمد استعلامی از سوی انتشارات سخن منتشر شده است که مقالۀ حاضر به نقد و بررسی آن پرداخته است.
نقد,درس حافظ,محمد استعلامی
http://www.am-journal.ir/article_48247.html
http://www.am-journal.ir/article_48247_41a9969589db3a5b4807109cb577bb7a.pdf
مرکز پژوهشی میراث مکتوب
آینه میراث
1561-9400
9
2
2012
02
20
گذری بر تحفةالعراقین (ختمالغرایب) خاقانی شروانی به کوشش علی صفری آققلعه
209
265
FA
سعید
مهدوی فر
کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید چمران اهواز
s.mahdavifar@yahoo.com
با شناخته شدن و چاپ عکسی (فاکسیمیلۀ) نسخۀ مورخ 593 ق <em>مثنوی ختمالغرایب</em> خاقانی به همت استاد فقید ایرج افشار، زمینه برای تصحیح پیراستهای از این مثنوی فراهم گردید. نخستین گام اساسی را در برآوردن این مهم، یوسف عالی عباسآباد در سال 1386 برداشت. گویا همزمان با این تلاش، علی صفری آققلعه نیز در حال تهیۀ متن منقحی از این اثر بوده و حاصل کوشش او به سال 1387 در اختیار دوستداران فرهنگ و ادب ایرانزمین قرار گرفت. اگرچه کار صفری آققلعه یک پژوهش دانشگاهی نبوده، اما محاسن بسیار آن، مایۀ امیدواری اهل ادب و سبب دلگرمی خاقانیپژوهان را فراهم ساخته است. کاستیهای اندک این تصحیح، مانند هر اثر اصیل دیگر، نیازمند روشنگری و اصلاح است تا به غنای اثر افزوده شود. در این جستار برآنیم تا این بایستگی را تحقق بخشیم.
خاقانی,ختمالغرایب,تحفةالعراقین,تصحیح,شرح
http://www.am-journal.ir/article_48249.html
http://www.am-journal.ir/article_48249_d7d1806922ab1485a848db8365ff5f7b.pdf