مرکز پژوهشی میراث مکتوب
آینه میراث
1561-9400
9
1
2011
06
22
نظری به منظرالاولیا
7
20
FA
محمد ابراهیم
ایرج پور
استادیار دانشگاه پیام نور
irajpour20@yahoo.com
در مقالۀ حاضر کتاب <em>منظرالاولیا </em>در موضوع مزارات تبریز نگاشتۀ محمدکاظم تبریزی که توسط آقای میرهاشم محدّث تصحیح شده و کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی آن را در سال 1388 به چاپ رسانده است، مورد نقد و نظر قرار میگیرد.<br /> در این نوشتار ابتدا مقدمۀ مصحّح ارزیابی گردیده، سپس برخی از مشکلات متن نشان داده شده است. عدم مراجعه به منابع موجود، ورود اشتباهات نگارشی نسخه به متن مصحَّح، بدخوانی نسخه و نگارش مقدمهای ناقص، از جمله اشکالاتی است که با ذکر شواهد برای هر یک، به آنها پرداخته خواهد شد.
منظرالاولیا,محمدکاظم تبریزی,تصحیح متن,تصوف دورۀ قاجار
http://www.am-journal.ir/article_48332.html
http://www.am-journal.ir/article_48332_c714215d31a331522fd3db652f9543fd.pdf
مرکز پژوهشی میراث مکتوب
آینه میراث
1561-9400
9
1
2011
06
22
تحفةالملوک اثری نویافته از اوحدی مراغهای
21
47
FA
یوسف
بیگ باباپور
عضو هیئت علمی دانشگاه، مصحح و پژوهشگر متون
yosefbeigbabapour@yahoo.com
شیخ اوحدالدین اوحدی مراغهای، فرزند حسین اصفهانی، از شعرای معروف عصر مغول، در ثلث واپسین قرن هفتم و ثلث نخستین قرن هشتم میزیسته و سوای دیوان اشعار او در قصیده و غزل و غیره، بیشتر اشتهار وی به خاطر دو مثنوی معروف اوست: <em>جام جم </em>و<em> منطقالعشاق (ده</em><em>نامه).</em> اما تنها اثر منثور شناسایی شده و موجود از او رسالۀ <em>تحفةالملوک</em> است، با موضوع اخلاق که از گفتار بزرگان سخنانی در موضوعات مختلف انتخاب کرده و آنها را در نُه باب تنظیم نموده و باب اول آن را در جملاتی قرار داده که بزرگان در دو کلمه گفتهاند تا باب نهم که به ده کلمه رسیده است.<br /> به دو دلیل میتوان بر انتساب این اثر به اوحدی تأکید کرد: یکی اصالت و قدمت نسخه، که صراحتاً در آغاز آن به نام اوحدی تصریح و اشاره شده است؛ دوم شیوۀ نگارش آن، که به سبک <em>ده</em><em>نامه</em> بسیار نزدیک است. البته میتوان به این نکته نیز توجه داشت که کل مجموعۀ خطی دربردارندۀ این اثر، مختص آثار اوحدی است و اصلاً به این هدف و انگیزه کتابت شده است.<br /> به هر حال، اثر حاضر اثری نویافته از اوحدی مراغی است و در هیچ یک از تذکرهها و کتب تراجم اشارهای بدان نشده است؛ حتی کسانی که اقدام به نشر آثار اوحدی نمودهاند، از جمله مرحوم استاد سعید نفیسی، از وجود چنین اثری از اوحدی بیخبر بودهاند و حتی اشارهای هم بدان ننمودهاند.
اوحدی مراغی,تحفةالملوک,اثر نویافته,نسخ خطی
http://www.am-journal.ir/article_48333.html
http://www.am-journal.ir/article_48333_aeefd7401a7e63ad68746e599c5b8954.pdf
مرکز پژوهشی میراث مکتوب
آینه میراث
1561-9400
9
1
2011
06
22
شهنشاهنامۀ فتحعلی خان صبا نسخۀ 5998 کتابخانۀ ملک شاهکاری از هنر دورۀ قاجار
49
72
FA
سعید
خودداری نایینی
دانشجوی دکتری مطالعات عالی هنر دانشگاه تهران
khoddari@gmail.com
در این نوشته با ورود به بحث کتابآرایی هنری دورۀ قاجار و عوامل مؤثر بر آن، چون زمینههای تاریخی و حمایتهای درباری، به زندگی و جایگاه ادبی ـ هنری فتحعلیخان صبا سرایندۀ <em>شهنشاهنامه</em> پرداخته میشود. سپس با نگاهی به <em>شهنشاهنامۀ </em>پیش از وی، در باب جایگاه ادبی <em>شهنشاهنامه</em> به عنوان محملی برای بروز هنر نقاشی این دوره، نسخههای مختلف شناسایی میشوند و در پی آن، نسخهشناسی <em>شهنشاهنامۀ</em> کتابخانۀ ملک، به عنوان نقطۀ تمرکز این پژوهش، میآید. سرانجام در باب آثار محمدحسن افشار، نگارگر این نسخه و تحلیل ویژگیهای کار او در این نسخه، تحقیق میشود.
نقاشی عصر قاجار,کتابخانۀ ملک,شهنشاهنامه,محمد حسن افشار
http://www.am-journal.ir/article_48334.html
http://www.am-journal.ir/article_48334_85305692913b74db99d3f520d1c96e0b.pdf
مرکز پژوهشی میراث مکتوب
آینه میراث
1561-9400
9
1
2011
06
22
در بارۀ چند مهرنوشته و سکهنوشتۀ ساسانی و عربساسانی
73
89
FA
حسن
رضائی باغ بیدی
استاد دانشگاه تهران
موضوع مقالۀ حاضر بررسی نوشتههای روی دو مهر ساسانی و سه سکۀ عربساسانی است. در بررسی نوشتههای دو مهر ساسانی، دو عنوان جدید به زبان فارسی میانه شناسایی میشود. در بررسی سه سکۀ عربساسانی نیز علاوه بر طرح برخی نکات مهم تاریخی و فرهنگی، کهنترین برابرنهادههای فارسی میانه برای عبارتهای عربی «العزّة للّه» و شهادتین (لا اله الّا اللّه، محمّد رسول اللّه) شناسانده میشود.
نوشتههای ساسانی,عربساسانی,مهرنوشته,سکهنوشته
http://www.am-journal.ir/article_48366.html
http://www.am-journal.ir/article_48366_055573dd902a2e2e031dda1608ae5436.pdf
مرکز پژوهشی میراث مکتوب
آینه میراث
1561-9400
9
1
2011
06
22
نگاهی دوباره به بازشناسی منابع حکمتهای عربی امثال و حکم دهخدا
91
117
FA
وحید
سبزیانپور
دانشیار دانشگاه رازی کرمانشاه
wsabzianpoor@yahoo.com
چند سال پیش در مقالۀ «بازشناسی منابع حکمتهای عربی امثال و حکم دهخدا» به معرفی سی ضربالمثل عربی پرداختم که بنا به تصریح ادیبان و صاحبنظران عرب، از کلمات حکمتآمیز حکیمان ایرانی قبل از اسلام هستند و علیاکبر دهخدا با همۀ ایراندوستیاش، در کتاب <em>امثال و حکم</em>، به تبار و زادگاه ایرانی آنها اشاره نکرده است.<br /> اکنون پس از گذشت چند سال، قصد معرفی شانزده نمونۀ دیگر از این امثال ایرانی را دارم، با این تفاوت که با دیدی گستردهتر، علاوه بر نشان دادن شناسنامۀ ایرانی این جملههای حکیمانه، که دهخدا به هویت ایرانی آنها توجه نداشته است، تأثیر آنها را در ادب فارسی و عربی نشان میدهم. در این نوشتار همچنین با نقد برخی پژوهشهای مربوط به تأثیر ادب عربی در ادبیات فارسی، نشان دادهام که بسیاری از ادیبان و محققان ما نیز از این دقیقه غافل ماندهاند و این در حالی است که غنای فرهنگی ایران در حدی است که میتوان برای شرح و توضیح بسیاری از حکمتهای ایرانی و عربی، در کنار امثال و اشعار عربی، از منابع منسوب به ایران باستان نیز استفاده کرد.
امثال و حکم دهخدا,حکمت ایران باستان,امثال ایرانی و عربی
http://www.am-journal.ir/article_48367.html
http://www.am-journal.ir/article_48367_f8b04a9d42d90129bc15f3e6887ccc01.pdf
مرکز پژوهشی میراث مکتوب
آینه میراث
1561-9400
9
1
2011
06
22
فهرست تطبیقی چند دستنویس پهلوی
119
148
FA
نیما
سجادی
این مقاله، فهرست تطبیقی چند دستنویس پهلوی است که در سالهای 1355ـ1357، در مجموعۀ «گنجینۀ دستنویسهای پهلوی و پژوهشهای ایرانی» دانشگاه شیراز منتشر شدهاند. هدف از این مقاله، سهولت در یافتن فصلهای متنهای مختلف پهلوی در این دستنویسها است.
گنجینۀ دستنویسهای پهلوی و پژوهشهای ایرانی,دستنویسهای پهلوی
http://www.am-journal.ir/article_48368.html
http://www.am-journal.ir/article_48368_4faf2ed5d8761622872303ca58f3b3d4.pdf
مرکز پژوهشی میراث مکتوب
آینه میراث
1561-9400
9
1
2011
06
22
نخستین نشانههای رماننویسی در ایران تحلیلی بر «حکایت پیر و جوان» اثر ناصرالدین شاه
149
170
FA
مریم
سیّدان
دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران
maryam_seyedan@yahoo.com
<em>حکایت پیر و جوان</em> عنوان تنها اثر داستانی ناصرالدین شاه قاجار است. این داستان را میرزا عبدالکریم منشی تهرانی کتابت کرده است. ارزش این اثر، علاوه بر اینکه یکی از متون ادبی عصر قاجار محسوب میشود، در این است که نخستین یا حداقل یکی از نخستین آثار داستانی فارسی است که آشکارا از حکایتنویسی به سبک و سیاق قدما فاصله میگیرد و به مرز رمان در مفهوم غربی و امروزی آن نزدیک میشود. این مقاله ضمن پرداختن به مهمترین ویژگیهای این اثر، در بارۀ آن دسته از خصایصی که آن را به رمان در مفهوم امروزی آن نزدیک و از حکایت به سبک و سیاق قدما دور میسازد، بحث کرده است.
ناصرالدین شاه,حکایت پیر و جوان,رمان,حکایت,شخصیت,گفتوگو,طرح,محتوا,نثر,طنز
http://www.am-journal.ir/article_48370.html
http://www.am-journal.ir/article_48370_2da1b625e96b82b620a12e59282b31d9.pdf
مرکز پژوهشی میراث مکتوب
آینه میراث
1561-9400
9
1
2011
06
22
نقد و بررسی مجمعالنفایس خان آرزو
171
190
FA
سعید
شفیعیون
استادیار دانشگاه اصفهان
saeid.shafieioun@gmail.com
<em>مجمعالنفایس</em>، به سبب نگاه ژرف و تیزبینانۀ مؤلفش، جایگاه بخصوصی در میان تذکرههای شعر فارسی دارد. اگرچه بعضاً نقایصی چون بیتوجهی عامدانه به ارائۀ اطلاعات تاریخی به ویژه در باب شعرای ایرانی در آن دیده میشود، با این همه نظر به انصاف و دانش و سلیقۀ نویسنده، این کتاب اغلب فراتر از تذکره است و اهمیتی در حد مجموعه نظرات ادبی قدما دارد، تا حدی که میتواند مرجعی موثق و دست اول برای پژوهشگر ادبی در بررسی جریانات تحولات علوم ادبی علیالخصوص سبکشناسی و نقد ادبی باشد. از این کتاب، با وجود ارزشمندی غیر قابل انکارش متأسفانه هنوز چاپ محققانهای صورت نگرفته است و آنچه در چاپ مشوش ادبای پاکستانی عرضه شده است و ما بدان نیز خواهیم پرداخت، صرفاً غلطنامهای از این اثر برجسته است.
تذکره,دید انتقادی,آرزو,نسخۀ خطی,تصحیح,اغلاط
http://www.am-journal.ir/article_48371.html
http://www.am-journal.ir/article_48371_98ead76a0dbba11439a23c066e760d80.pdf
مرکز پژوهشی میراث مکتوب
آینه میراث
1561-9400
9
1
2011
06
22
یادداشتهایی بر یادداشتهای سندبادنامه
191
212
FA
مختار
کمیلی
عضو هیئت علمی دانشگاه ولیعصر (عج) رفسنجان
mokhtar.komaily@gmail.com
<em>یادداشتهای</em><em>سندبادنامه</em> از علیمحمد هنر، اثری است که به شرح دشواریهای <em>سندبادنامۀ</em> ظهیری سمرقندی اختصاص یافته است. این اثر که در حل بسیاری از دشواریها و مشکلات <em>سندبادنامه</em>، از ترجمۀ ابیات و امثال عربی کتاب گرفته تا معنی واژههای مهجور، به خوانندۀ <em>سندبادنامه</em> کمک شایان میکند، مانند هر اثر دیگر، از کاستیها و لغزشهایی به دور نمانده است. در این جستار، پارهای از ابیات عربی<em> سندبادنامه</em> که در <em>یادداشتهای سندبادنامه</em> به ترجمه نیامدهاند، به فارسی گزارده میشوند و ابیاتی که ظاهراً سهوها و لغزشهایی به ترجمۀ آنها راه یافته است، و واژههایی که معنی ضبط شده برای آنها درست نیست، به صورت صحیح ترجمه و معنی میشوند. علاوه بر این، بر منوال کتاب <em>یادداشتهای سندبادنامه</em> بر پارهای از ابیات فارسی و عربی <em>سندبادنامه</em>، تعلیقاتی نوشته میشود.
یادداشتهای سندبادنامه,سندبادنامه,ظهیری سمرقندی,اغراض السیاسة
http://www.am-journal.ir/article_48372.html
http://www.am-journal.ir/article_48372_862c89b153473d9ccacd894b13794384.pdf
مرکز پژوهشی میراث مکتوب
آینه میراث
1561-9400
9
1
2011
06
22
نسخههایی تازهیافته از شاعری گمنام (نجیب جرفادقانی)
213
226
FA
احمدرضا
یلمه ها
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان
ayalmeha@yahoo.com
با آنکه شمار آثار تصحیح شده هر روز رو به فزونی است، هنوز بخش عظیمی از آثار ادبی به صورت نسخههای خطی در کتابخانههای مختلف در بوتۀ فراموشی است.<em> دیوان</em> نجیب جرفادقانی از جمله متونی است که برای اولین بار در بهار 1371 توسط احمد کرمی تصحیح شده و به چاپ رسیده است، ولیکن با دلایل فراوان، این متن نمیتواند دیوان مستند و منتقدانهای از اشعار این شاعر باشد. بسیاری از ابیات این شاعر به گونهای محرّف و مغلوط و مبهم به صورت لاینحل ضبط شده و برخی از ابیات نیز در نسخههای تازهیافته ضبط است که در <em>دیوان</em> چاپی نیست. نگارنده با در دست داشتن چندین نسخۀ تازهیافته از<em> دیوان</em> این شاعر از جمله نسخۀ کتابخانۀ چستربیتی دوبلین و نیز نسخۀ موزۀ بریتانیا و مطابقه و مقایسۀ این نسخ با متن <em>دیوان</em> چاپی، در این مقاله سعی دارد به برخی از ایرادات و اشکالات این متن بپردازد.
دیوان,نجیب جرفادقانی,نسخههای خطی,تحریف و تصحیح
http://www.am-journal.ir/article_48373.html
http://www.am-journal.ir/article_48373_89e99d6107220addec5235f551286b0a.pdf