TY - JOUR ID - 46421 TI - گونه‌ای از بازی شطرنج در شاهنامۀ فردوسی و سنجش آن با انواع دیگر JO - آینه میراث JA - AMJ LA - fa SN - 1561-9400 AU - گلی, احمد AU - رمضانی, مهدی AD - دانشیار دانشگاه شهید مدنی آذربایجان AD - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان Y1 - 2015 PY - 2015 VL - 13 IS - 1 SP - 101 EP - 120 KW - شطرنج KW - فردوسی KW - شاهنامه KW - رخ KW - اسب DO - N2 - با تأمل در متون کهن، به برخی اطلاعات و اصطلاحات تازه­‌ای دست می­‌یابیم که ما را با ابعاد مختلف زندگی گذشتگان آشنا می‌­سازد. شاهنامه به عنوان یکی از آبشخورهای اصلی فرهنگ باستان، منبعی بس ارزنده در این راستاست. شاعران، برای جلوگیری از تکرار و به تبع آن ممانعت از ملالت کلام و همچنین اظهار فضل، در وهلۀ اول از مسائل و مضامینی هم­سو با موضوع و اهداف خود بهره می‌­برند. فردوسی نیز برای ارتقاء کیفیت هنری اثر ماندگار خود از تأمل‌­برانگیزترین بازی، یعنی شطرنج ــ که با حماسه تناسب زیاد دارد و صحنه‌های رزم را تداعی می‌­کند ــ استفاده نموده است. نوشتۀ حاضر بر آن است که با بهره­‌گیری از شیوۀ استقرایی و بازخوانی دقیق داستان «گو و طلخند» از شاهنامه و تفحص در منابع اصلی علم ملاعب و سرگرمی‌ها، به این پرسش‌ها پاسخ دهد که آیا ساختار و نحوۀ این نوع بازی در شطرنج قدیم وجود داشته است یا نه؟ وجوه اختلاف و اشتراک آن چه بوده است؟ حاصل پژوهش نشان می­‌دهد، فردوسی در این داستان گونۀ تازه­‌ای از این بازی را ارائه می‌­دهد که مسبوق به سابقه نیست و با انواع مذکور در کتب مرجع تفاوتهای قابل توجهی دارد؛ حتی چهرۀ رخ در این بازی کاملاً متفاوت با انواع دیگر می‌­باشد و چه بسا که شارحان شاهنامه نیز بدان نپرداخته‌­اند. UR - http://www.am-journal.ir/article_46421.html L1 - http://www.am-journal.ir/article_46421_3b68688dd9720e299ad6c517465b2d7e.pdf ER -