TY - JOUR ID - 46931 TI - بررسی تحلیلی مکتب هنری شیراز با استناد به آرایه‌های نسخ خطی JO - آینه میراث JA - AMJ LA - fa SN - 1561-9400 AU - عظیمی, حبیب‌الله AD - استادیار پژوهشی سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران Y1 - 2013 PY - 2013 VL - 11 IS - 1 SP - 191 EP - 238 KW - آرایه‌های هنری KW - مکتب شیراز KW - مکاتب هنری ایرانی-اسلامی KW - تذهیب KW - نسخه‌های خطی آرایه‌دار DO - N2 - کتاب‌آرایان ایرانی با توجه به سابقه‌ای که پیش از ظهور اسلام در نقاشی داشتند، از سده‌های چهارم و پنجم هجری به بعد برای لذت بخشیدن به جان و روح انسان، نخست مصحف‌ها و سپس نسخه‌های دیگر خطی را مذهَّب و مصوَّر ساختند. در ابتدا نقوش به کار رفته در حوزه کتاب‌آرایی ایرانی‌ـ اسلامی ساده و مطلق با رنگ‌های محدود و به‌ویژه زر ناب بود و از قرن ششم هجری به بعد عناصر رنگی متنوع دیگر اضافه شد. از این زمان به بعد سبک‌ها و مکتب‌های هنری متعددی همچون شیراز، هرات، تبریز و اصفهان پدید آمد که هر کدام از ویژگی‌های متمایز و منحصر به فردی برخوردار بود. از مهم‌ترین و فعال‌ترین مراکز نگارگری و تذهیب ایران از اواسط قرن هشتم هجری تا پایان سدۀ چهاردهم، مکتب شیراز بوده است. هنرمندان شیراز براساس تجارب گذشتگان، هنر نگارگری و تذهیب و رنگ‌آمیزی را ادامه دادند و در دوره‌های مختلف نیز نوآوری‌هایی بر آن افزودند. در دوران آل اینجو و آل مظفر (قرن هشتم هجری) تذهیب مکتب شیراز در آغاز ساده و با رنگ اصلی مایۀ طلایی و آبی لاجورد بود و کم‌کم در کیفیت خطاطی و سبک خوشنویسی، نوع و کیفیت کاغذ و رنگ‌مایه تحولاتی به وجود آمد. در دورۀ تیموری رنگ‌ها متنوع‌تر، پخته‌تر و لطیف‌تر شد و متون ادبی و علمی هم مورد تزئین قرار گرفت. در دورۀ صفویه طرح‌های اسلیمی همراه با برگ‌های ریز و پیچیده با شاخ و برگ در خطوط ظریف و جذاب افزوده شد. در دورۀ زندیه تنوع رنگی بیشتر و رنگ‌ها تند و دقت در آن‌ها کم شده و از عناصر تزئینی بیشتر استفاده شده است. مکتب شیراز در عهد قاجار به اوج و درخشش کم‌نظیر خود رسید. UR - http://www.am-journal.ir/article_46931.html L1 - http://www.am-journal.ir/article_46931_4fd518d190e4600601bf901cdaa488df.pdf ER -