سنجش هشت چاپ و تصحیح ابیاتی از کلّیات محتشم کاشانی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی/ گروه فرهنگ‌نویسی فرهنگستان زبان وادب فارسی

چکیده

از کمال‌الدّین محتشم کاشانی (935-996ق) هفت اثر زیر عنوان «هفت دیوان» بر جا مانده که تا کنون در قالب مجموعهٔ آثار و یا به‌صورت برگزیده بارها به چاپ رسیده است. در این پژوهش با مقایسهٔ هشت چاپ، که مهم‌ترین و کامل‌ترین چاپ‌هایِ آثار محتشم به شمارند، با دو نسخه از قدیم‌ترین نسخ خطیِ آثار شاعر (هر دو مورَّخ 1088ق)، ابیاتی که در اغلب چاپ‌ها نادرست ضبط شده تصحیح، و دربارۀ اشکالات آنها توضیحاتی داده شده ‌است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The assessment of eight editions of the poetry collection of Mohtashem of Kashan and the redaction of some of its verses

نویسنده [English]

  • masume aminiyan
The Academy of Persian language and Literature
چکیده [English]

Of Kamal al-Din Mohtasham-e Kashani (935-996 H./1529-1588) there have remained seven works designated “Seven Divans”, which have thus far been repeatedly printed in the form of collections of works or anthologies.
By comparing these eight editions - regarded as the most important and the most complete printings of Mohtasham’s works - with two of the oldest manuscripts of the poet’s works, this survey tries to rectify the verses incorrectly recorded in many of the editions and offer explanations as to their problems.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mohtasham of Kashan
  • Haft Divan (Seven Poetry Collections)
  • recorded versions
  • preferred versions
  • textual redaction
ـ ابن‌یمین فریومدى، فخرالدین محمود (1344). دیوان اشعار ابن‌یمین فریومدى. به کوشش حسینعلى باستانى‌راد. تهران: کتابخانۀ سنایى.
ـ اشرف مازندرانی، ملا محمد سعید (1373). دیوان اشعار اشرف مازندرانی. به ‌کوشش محمدحسین سیّدان. تهران: بنیاد موقوفات افشار.
ـ انجو شیرازى، میرجمال‌الدین حسین (1354). فرهنگ جهانگیرى. به کوشش رحیم عفیفى. مشهد: دانشگاه مشهد.
ـ ترکی، محمدرضا (1384). «دوباره‌کاری و شتابزدگی در تصحیح هفت دیوان محتشم کاشانی». نامۀ فرهنگستان، ش27: 90-107.
ـ حسینى یزدى، محمد بن محمد (1388). العراضة فى الحکایة السلجوقیة. به کوشش مریم میرشمسى. تهران: بنیاد موقوفات افشار.
ـ خلیل شروانی، جمال‌الدین (1366). نزهة ‌المجالس. به کوشش محمدامین ریاحی. تهران: زوّار.
ـ دهخدا، علی‌اکبر (1377). لغت‌نامه. تهران: مؤسسۀ لغتنامۀ دهخدا.
ـ زلالی خوانساری، محمدحسین (1384). کلیات زلالی خوانساری. به کوشش سعید شفیعیون. تهران: کتابخانه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
ـ شفائى اصفهانى، شرف‌الدین حسن (1363). دیوان حکیم شفائى اصفهانى. به کوشش لطفعلى بنان. تبریز: ادارۀ کل ارشاد اسلامى آذربایجان شرقى.
ـ عبدالرزاق سمرقندی، کمال‌الدین (1383). مطلع سعدین و مجمع بحرین. به کوشش عبدالحسین نوایی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ـ عبید زاکانی، عبیدالله (1999م). کلیات عبید زاکانی. به کوشش محمدجعفر محجوب. نیویورک: Bibliotheca Persica press.
ـ محتشم کاشانی، کمال‌الدین (1304ق). دیوان مولانا محتشم کاشانی. به سعی و اهتمام حیدرعلی صاحب شیرازی. بمبئی.
ـ ـــــــــــــ (1337). دیوان مولانا محتشم کاشانی. تهران: محتشم.
ـ ـــــــــــــ (1344). دیوان مولانا محتشم کاشانی. به کوشش مهرعلی گرکانی. تهران: محمودی.
ـ ـــــــــــــ (1380). هفت دیوان محتشم کاشانی. به تصحیح عبدالحسین نوایی و مهدی صدری؛ تهران: میراث مکتوب.
ـ ـــــــــــــ (1385). دیوان محتشم کاشانی. به کوشش اکبر بهداروند. تهران: نگاه.
ـ ـــــــــــــ (1387). دیوان محتشم کاشانی. به کوشش مهرعلی گرکانی. تهران: سنایی.
ـ ـــــــــــــ (1389). کلیات محتشم کاشانی. به کوشش مصطفی فیضی کاشانی. تهران: سورۀ مهر.
ـ ـــــــــــــ (1393). دیوان محتشم کاشانی. به کوشش سعید قانعی. تهران: پیمان.
ـ ـــــــــــــ . دیوان محتشم کاشانی. نسخۀ خطی کتابخانۀ ملی به شمارۀ 1/458ف، کتابت: ۱۰۸۸ق.
ـ ـــــــــــــ . دیوان محتشم کاشانی. نسخۀ خطی کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی به شمارۀ 86434، کتابت: 1088ق.
ـ لویکى، فضل‌الله عمید (1985م). دیوان عمید. به کوشش نذیر احمد. لاهور: مجلس ترقّی ادب، به سرمایۀ احمد ندیم قاسمی.
ـ مجد همگر (1375). دیوان. تصحیح احمد کرمی. تهران: ما.
ـ مروی، محمدکاظم (1369). عالم‌آرای نادری. به کوشش محمدامین ریاحی. تهران: علم.
ـ وحشی بافقی، کمال‌الدین (1347). دیوان کامل وحشی بافقی. تصحیح حسین نخعی. تهران: امیرکبیر.
ـ همدانی، فاضل (1380). کتاب مقدس[:] عهد عتیق و عهد جدید. تهران: اساطیر.
 منابع دیجیتال
ـ پیکرۀ زبانی گروه فرهنگ‌نویسیِ فرهنگستان زبان و ادب فارسی