تأمّلی در ابیات و عباراتی از گلستان سعدی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)

چکیده

در این پژوهش تلاش شده است تا ضبط‌ها و قرائت‌های دیگری از ابیات و عباراتی از گلستان سعدی (برپایۀ چاپ فروغی و چاپ یوسفی) به دست داده شود. در طرح برخی از این ضبط‌ها، شروح کهن سعدی، نظیر شرح سراج ‌الدین علی‌خان آرزو و شرح غیاث‌الدین رامپوری، و همچنین ضبط‌های لغت‌نامۀ دهخدا مطمح نظر بوده است. با در نظر داشتن اصل «ضبط دشوارترْ برتر است» می‌توان بر درستی برخی از ضبط‌های پیشنهادی صحه گذاشت. در مقالۀ حاضر همچنین به تلفظ و شرح درست چند عبارت نیز اشاره شده است. تمامی این موارد در پنج دسته تقسیم‌بندی شده‌اند: 1) ضبط‌های تأمل‌برانگیز در نسخ و شروح؛ 2) ترجیح ضبط فروغی بر ضبط یوسفی با پیشنهادی جدید؛ 3) بازنگری در تلفظ برخی از کلمات؛ 4) بازنگری در شرح برخی از عبارات و 5) تصحیح‌های قیاسی. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A reflection on certain verses and expressions in Sa’di’s Gulistan

نویسنده [English]

  • yaser dalvand
Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Imam Khomeini International University
چکیده [English]

In this study, attempts have been made to present other recorded pronunciations and readings of some verses and expressions of Sa’di’s Gulistan (based on Foroughi’s and Yusefi’s editions). In this, some of the recordings of those verses and expressions, old expositions of Sa’di’s works such as Seraj al-Din Arezu’s commentary, and that of Ghiyas al-Din Rampuri’s as well as the recordings of Dehkhoda’s Loghat-nameh have been in mind. By taking into consideration the rule: “the more difficult recording is preferable”, one can confirm the accuracy of some of the recommended recordings.
In the present article, reference has also been made to the correct pronunciation and interpretations of a number of expressions. All these have been categorized into five groups: (1) thought-provoking recordings in manuscripts and commentaries, (2) preference of Foroughi’s over Yusefi’s recording by providing a new suggestion, (3) revisiting the pronunciation of certain words,  (4) reconsidering the exposition of certain expressions, (5) comparative corrections.

کلیدواژه‌ها [English]

  • review and analysis
  • correction
  • Sa’di’s Gulistan
  • old commentaries
  • Khiyābān-e Gulistan
  • Bahār-e Bārān

مراجع

ـ آرزو، سراج‌الدین علی‌خان (1375). خیابان گلستان: شرح گلستان سعدی. به تصحیح مهر نور محمدخان. اسلام‌آباد: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان.
ـ ابن‌منظور، محمد بن مکرم (بی‌تا). لسان العرب. بیروت: دار الفکر.
ـ احمدبن حنبل (بی‌تا). مسند احمد. بیروت: دار الصادر.
ـ ازدی، عبدالله ‌بن محمد (1387). کتاب الماء: لغت‌نامۀ جامع پزشکی. به تصحیح هادی حسن حمودی. تهران: دانشگاه علوم پزشکی ایران.
ـ جهانبخش، جویا (1390). راهنمای تصحیح متون. چاپ سوم، تهران: میراث مکتوب.
ـ حسن‌دوست، محمد (1393). فرهنگ ریشه‌شناختی زبان فارسی. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
ـ حسن‌لی، کاووس (1380). فرهنگ سعدی‌پژوهی. شیراز: بنیاد فارس‌شناسی با همکاری مرکز سعدی‌شناسی.
ـ حکیم مؤمن، محمدمؤمن بن محمدزمان (1397). تحفه المؤمنین مشهور به تحفۀ حکیم مؤمن. تصحیح و تحقیق مؤسسۀ احیای طب طبیعی. تهران: سفیر اردهال.
ـ رامپوری، غیاث‌الدین (بی‌تا). بهار باران: شرح گلستان سعدی (چاپ سنگی). لکهنو: نول کشور‌.
ـ روایت پهلوی: متنی به زبان فارسی میانه (پهلوی ساسانی) (1367). ترجمۀ مهشید میرفخرایی. تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ـ سپهر، محمدتقی ‌بن محمدعلی (1383). براهین العجم. به کوشش سید جعفر شهیدی. چاپ دوم، تهران: دانشگاه تهران.
ـ سعدی، مصلح ‌بن عبدالله (1310). گلستان. به تصحیح و حواشی عبدالعظیم گرکانی. تهران: چاپخانۀ علمی.
ـ ــــــــــــ (1316). گلستان سعدی. به اهتمام حبیب یغمایی. تهران: چاپخانۀ فرهنگ.
ـ ــــــــــــ (1344). شرح گلستان. به کوشش محمد خزائلی. تهران: مؤسسۀ انتشاراتی احمد علمی.
ـ ــــــــــــ (1369). کلیات سعدی: گلستان، بوستان، غزلیات، قصائد، قطعات و رسائل
(از روی قدیمترین نسخه‌های موجود). به اهتمام محمدعلی فروغی. چاپ هشتم، تهران: امیرکبیر.
ـ ــــــــــــ (1373). گلستان سعدی: نسخۀ علمی و انتقادی از روی قدیمترین نسخ خطی (نسخ پکن). به کوشش برات زنجانی. تهران: امیرکبیر.
ـ ــــــــــــ (1386) گلستان سعدی: از روی قدیمترین نسخ خطی (نسخ پکن). به کوشش برات زنجانی. چاپ چهارم، تهران: امیرکبیر.
ـ ــــــــــــ (1389). گلستان سعدی. تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی. چاپ نهم، تهران: خوارزمی.
ـ ــــــــــــ (1390). گلستان سعدی: با معنی واژه‌ها و شرح بیت‌ها و جمله‌های دشوار و برخی نکته‌های دستوری و ادبی. به کوشش خلیل خطیب رهبر. چاپ بیست‌وسوم، تهران: صفی‌علیشاه.
ـ شمیسا، سیروس (1386). نگاهی تازه به بدیع. چاپ سوم از ویرایش دوم، تهران: نشر میترا.
ـ غلامرضایی، محمد (1377). سبک‌شناسی شعر فارسی از رودکی تا شاملو. تهران: جامی.
ـ مرتضی زبیدی، محمد بن محمد (1994م).تاج العروس من جواهر القاموس. بیروت:
دار الفکر.
ـ مطرزی، ناصر بن عبدالسید (1979م). المغرب فی ترتیب المعرب. حلب: مکتبه أسامة ‌بن زید.
ـ معلوف، لویس (1385). فرهنگ بزرگ جامع نوین: ترجمۀ المنجد. مترجم احمد سیّاح. چاپ ششم، تهران: کتابفروشی اسلام.
ـ ملک‌زاده، محمدجعفر (1380). فرهنگ زرقان: واژه‌نامۀ لهجۀ فارسی مردم زرقان فارس. چاپ دوم، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
ـ مینوی خرد (1354). ترجمۀ احمد تفضلی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
ـ الهیتمی، احمد بن محمد (1983م). تحفة المحتاج فی شرح المنهاج. بیروت: المکتبة التجاریة الکبری.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار