نقد و بررسی تصحیحات پیشین دیوان انوری

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی کرمانشاه

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی کرمانشاه

چکیده

چهل پنجاه سالی از دو چاپ دیوان انوری، یکی با ویرایش سعید نفیسی و دیگری با ویرایش مدرّس رضوی، می‌گذرد. با پیدا شدن دستنویس‌های دیگری که در اختیار آن دو استاد فقید نبوده، پاره‌ای از کاستی‌ها و سهوهای دو ویرایش یاد شده آشکار شده است و بنابراین لازم می‌نماید که بر اساس نسخ معتبر تازه‌یاب، تصحیح مجددی از دیوان انوری صورت گیرد و ابیات مبهم و مشکل آن که تا کنون شرح نشده یا به نادرست شرح شده، توضیح داده شود. نگارندگان مقالۀ حاضر، می‌کوشند تا ضمن برشمردن اشکالات چاپ‌های نفیسی و مدرّس رضوی و معرفی نسخ جدید، اجمالاً روش خود را در تصحیح مجددی از دیوان انوری ارائه کنند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A critical study of the past editions of Anvari’s Divan

نویسندگان [English]

  • Elyas Nooraei 1
  • Mohammad-Amin Ahmadpoor 2
چکیده [English]

Some forty to fifty years have passed since the publication of two editions of Anvari’s Divan, one by Saeid Nafisi and the other by Modarres Razavi. With the appearance of other manuscripts inaccessible to those two late scholars, some of the deficiencies and lapses of the two editions have come to light, thus making it necessary for Anvari’s Divan to be emended anew according to the newly found reliable manuscripts, and his ambiguous and obfuscate verses, not interpreted yet or interpreted incorrectly, be explained and expounded.
The writers of this review endeavor to first enumerate the problems with the editions prepared by Nafisi and Modarres Razavi, and then introduce the newly found manuscripts, concluding with a brief presentation of their own techniques used in a fresh redaction of Anvari’s Divan.

ـ ابن‌اثیر، عزالدین ابوالحسن علی بن محمد الجزری الشیبانی (بی‌تا)، الکامل فی التاریخ، به تحقیق ابوصهیب الکرمی، ریاض: بیت افکار الدولیة.
ـ اقبال آشتیانی، عباس، مقدمۀ حدائق السحر فی دقائق الشعر ← وطواط، رشیدالدین (1362).
ـ انوری ابیوردی، اوحدالدین علی (1376)، دیوان اشعار، به کوشش محمدتقی مدرّس رضوی، چاپ پنجم: تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
ـ انوری ابیوردی، اوحدالدین علی (1338)، دیوان اشعار، به کوشش سعید نفیسی، چاپ اول، تهران: پیروز.
ـ پورخالقی چترودی، مه‌دخت و شریفی صحی، محسن (1391)، اشعار نویافته از انوری در نسخه‌­ا‌ی کهن، مجلۀ جستارهای ادبی، شمارۀ 179، ص 43 – 20.
ـ تبریزی، محمدحسین (1362)، برهان قاطع، به کوشش محمد معین، تهران: انتشارت امیرکبیر.
ـ حنبلی، شهاب‌الدین ابی‌فلاح عبدالحی بن احمد بن محمدالعکری (1986)، شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، به اهتمام عبدالقادر الارناوؤط، چاپ اول، بیروت: دار ابن‌کثیر.
ـ دهخدا، علی‌اکبر (1372)، لغت‌نامه فارسی، تهران: دانشگاه تهران.
ـ سمرقندی، دولتشاه بن علاءالدوله (1366)، تذکرة الشعراء، از روی چاپ کلالۀ خاور، چاپ دوم، تهران: پیک ایران.
ـ سمعانی، ابی‌سعد عبدالکریم بن محمد بن منصورالتمیمی (1988)، (نام کتاب)، به کوشش عمرالبارودی، چاپ اول، بیروت: دارالجنان.
ـ سنجری، احمدبن محمد بن عثمان بن علی بن احمد الشجاع (1381)، منظر الانسان ترجمۀ وفیات الاعیان و انباء ابناء الزمان ابن‌خلکان، تصحیح و تعلیق فاطمه مدرّسی، چاپ اول، ارومیه: دانشگاه ارومیه.
ـ شفیعی­‌کدکنی، محمدرضا (1389)، مفلس کیمیافروش، چاپ چهارم، تهران: انتشارات سخن.
ـ شهیدی، سیدجعفر (1364)، شرح لغات و مشکلات دیوان انوری، چاپ دوم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
ـ العمری، شهاب‌الدین احمد بن یحیی بن فضل‌الله (بی‌تا)، مسالک الابصار فی ممالک الامصار، به اهتمام کامل سلمان الجبوری و مهدی نجم، بیروت: دار الکتب العلمیه.
ـ فروزانفر، بدیع الزمان (1380)، سخن و سخنوران، چاپ پنجم، تهران: انتشارات خوارزمی.
ـ قزوینی، محمد (1363)، مقالات، به کوشش عبدالکریم جربزه‌دار، چاپ اول، تهران: انتشارات اساطیر.
ـ کرمی، محمدحسین و امینی، محمدرضا و کوثری، حمیدرضا (1392)، قصاید انوری و لزوم تصحیحی تازه از آن‌ها، مجلۀ بوستان ادب، شمارۀ چهارم، ص 136-150.
ـ مدرّس رضوی، مقدمۀ دیوان انوری انوری بیوردی (1376).
ـ مظفریان، ولی‌الله (1386)، فرهنگ نام‌­های گیاهان ایران، چاپ پنجم، تهران: فرهنگ معاصر.
ـ مینوی تهرانی، مجتبی (1367)، نقد حال، چاپ سوم، تهران: انتشارات خوارزمی.
ـ نظامی عروضی سمرقندی، احمدبن عمربن علی (1388)، چهار مقاله و تعلیقات، به تصحیح محمد قزوینی، با تصحیح مجدد محمد معین، چاپ اول، تهران: انتشارات صدای معاصر.
ـ نفیسی، سعید، مقدمۀ دیوان انوری انوری بیوردی (1338).
ـ وطواط، رشیدالدین (1362)، حدائق السحر فی دقائق الشعر، به تصحیح عباس اقبال آشتیانی، تهران: کتابخانۀ سنایی.