هفت تماشای قتیل لاهوری و نسخه‌های آن

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

پژوهشگر و مؤلف

چکیده

هفت تماشا از جمله آثار محمد حسن قتیل لاهوری (د 1233‌ق/ 1817م) است که به خواهش آقا محمد صادق‌خان فراهانی و آقا ابوالحسن‌خان قزوینی نوشته شده است. مؤلف، در دیباچۀ کتاب، هدفش را از تألیف، تحریر احوال هندوان و رسوم این فرقه و شیوۀ مسلمانان ساکن هند، قدیم‌الاسلام یا جدیدالاسلام ذکر کرده است.
هفت تماشا مشتمل بر عقاید و آداب اقوام و مذاهب هندوان است که در آن، به برخی حوادث تاریخی، نهضت ترجمۀ کتابهای هندی به فارسی و حتی شیوه‌های عزاداری حسینی نزد مسلمانان شبه‌­قارۀ هند و هندوان اشاره شده است.
در این نوشتار سعی بر آن است که با استفاده از تصویر 3 نسخۀ این اثر، موجود در کتابخانه‌های ملک، موزۀ ملی کراچی و موزۀ بریتانیا، این نسخه­‌ها بررسی شود. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Qatil-e Lahuri’s Haft Tamasha and its hand-written copies

نویسنده [English]

  • Morvarid Rofougaran
چکیده [English]

The Haft Tamasha is one of the works by Mohammad-Hasan Qatil of Lahore (d. 1817), written at the instance of Aqa Mohammad-Sadeq of Farahan and Aqa Abu al- Hasan Khan of Qazvin. In the preface of the book, the author states his purpose of writing this book as presenting the state of Hindus and their customs and the life style of Muslims established in the Subcontinent.
The Haft Tamasha consists of the beliefs and customs of the Hindus’ races and sects, referring to some of the historical happenings, the movement leading to the translation of Indian books into Persian. The book even makes mention of the ways of mourning for Imam Husayn both among the Muslims of India and Hindus.
In this article, attempt is made to introduce the three manuscripts of the Haft Tamasha available at the Malek Library, the National Museum at Karachi and the British Museum.

ـ احمدعلی هاشمی سندیلوی، مخزن الغرائب، جلد 4، به کوشش محمد باقر، اسلام‌آباد، مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان، 1371ش.
ـ برزگر، حسین، 1380، «قتیل لاهوری»، دانشنامۀ ادب فارسی در شبه قاره (جلد 4، بخش 3)، به کوشش حسن انوشه، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. 
ـ بهگوان داس هندی، سفینۀ هندی، به کوشش عطا الرحمن کاکوی، پتنه، اداره تحقیقات عربی و فارسی، 1958م.
ـ بیرونی، ابوریحان، تحقیق ماللهند، حیدرآباد دکن، دایرةالمعارف عثمانیه، 1958م.
ـ شهرستانی، محمدبن عبدالکریم، الملل و النحل(جلد 1)، به کوشش عبدالعزیز محمد وکیل، قاهره، مؤسسه الحلبی، 1968م.
ـ عبدالرشید، خواجه، 1346، تذکرة شعرای پنجاب، لاهور، اقبال آکادمی پاکستان.
ـ فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه ملک، جلد 4، 1364، به کوشش ایرج افشار و محمدتقی دانش‌­پژوه، تهران، آستان قدس رضوی.
ـ قتیل لاهوری، هفت تماشا، نسخه به شمارۀ 2423 در کتابخانۀ ملک، [تاریخ کتابت] 1243ق.
ـ همو، هفت تماشا، نسخه به شمارۀ or. 476 موجود در موزۀ بریتانیا، [تاریخ کتابت] 1266ق.
ـ همو، هفت تماشا، نسخه به شمارۀ N. M. 1958-202/11 در موزۀ ملی کراچی، [تاریخ کتابت] 1292ق.
ـ قرایی، فیاض، 1385، ادیان هند، مشهد، دانشگاه فردوسی.
ـ مارشال، دارانوسروانجی، ، 1380، مغولان در هند، ترجمۀ حسین برزگر کشتلی، تهران، کتابخانۀ مجلس.
ـ مشار، خانبابا، 1350، فهرست کتاب‌های چاپی فارسی (جلد 5)، تهران، خانبابا مشار.
ـ نوشاهی، عارف، 1362، فهرست نسخه‌های خطی فارسی موزۀ ملی کراچی، اسلام‌آباد، مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان.
- Rieu, Charles, 1879, Catalogue of the Persian manuscripts in the British Museum, v. 1, London,british museum.