ریشه‌یابی برخی از حکایات کتاب احوال و اخبار برمکیان و رفع پاره‌ای از کاستی‌های آن با تکیه بر منابع جنبی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

استفاده از منابع جنبی، علی‌الخصوص در تصحیح متون قدیمی‌تر که به دلیل دربرداشتن واژگان کهن، نحو خاص و جدید الاستنساخ بودن نسخ موجود و مانند اینها، بیشتر در معرض خطا و تغییر بوده‌اند امری ضروری است.
در متونی که از زبان دیگری ترجمه شده‌اند مهم‌ترین منبع جنبی اصل متن به زبان مبدأ است. این مقاله بر آن است در ضمن معرفی دو رساله به نام احوال و اخبار برمکیان که محتملاً در قرن ششم توسط مترجم یا مترجمانی از عربی به فارسی ترجمه شده است، با مراجعه به اصل داستانها، ابهامات و لغزشهای متن را بررسی و تصحیح نماید. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An investigation into the origins of a number of the stories in the book Ahval va akhbar-e Barmakian and the removal of some of its shortcomings based on secondary sources

نویسنده [English]

  • Sarah Saeidi
چکیده [English]

It is necessary to make use of secondary sources, especially when emending old manuscripts, as they contain rather archaic vocabulary and have peculiar syntax, their extant manuscripts being of recent time; hence they have been exposed to more errors and digressions. In the case of texts translated from other languages, the most important secondary source is the original text from which the translation has been made.
 While introducing two treatises in a book entitled Ahval va akhbar-e Barmakian (On the Barmakids’ lives and chronicles), which were probably translated in the 6th/12th century by one or more translators from Arabic, this article is designed to discuss and correct the ambiguities and lapses in those two  by referring to the providences of the stories recorded in them.

ـ ابن‌ندیم، محمدبن اسحاق، الفهرست، به تصحیح محمدرضا تجدد، تهران: چاپخانۀ مروی، چاپ دوم، [بی‌تا].
ـ ابوالفرج الإصفهانی، على‌­بن الحسین،  الأغانی (ج 14)، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏، 1994م/ ‏1415ق.
ـ ابوهلال عسکری، الأوایل، به تصحیح محمد السید الوکیل، طنطاء: دار البشیر،  1987 / 1408.
- احوال و اخبار برمکیان، (از دو مؤلف ناشناخته)، به تصحیح میرهاشم محدث، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار یزدی، 1390.
ـ بووا، لوسین، 1352، برمکیان، ترجمۀ عبدالحسین میکده، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
ـ تنوخی، ابوعلی محسن‌­بن علی، الفرج بعد الشده، به تصحیح عبدود الشالجی، بیروت: دار الصادر، 1975.
ـ جاحظ، ابوعثمان عمربن بحر، البخلاء، به تصحیح عباس عبدالساتر، بیروت: دار و مکتبه الهلال، 1988.
ـ جاحظ، ابوعثمان عمربن بحر، البیان و التبیین، به تصحیح علی ابوالملحم، بیروت، دار و المکتبه الهلال، 2002.
ـ جاحظ، ابوعثمان عمربن بحر، الحیوان، به تصحیح محمد باسل عیون الاسود، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1424/ 2003.
ـ جهشیاری، ابوعبدالله محمدبن عبدوس، کتاب الوزراء و الکتاب، بیروت: دارالفکر الحدیث،  1408 /1998.
ـ دزی، ر. پ. آ، 1345، فرهنگ البسۀ مسلمانان، ترجمۀ حسینعلی هروی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ـ دهخدا، علی اکبر، 1373، لغتنامه، چاپ اول از دورۀ جدید، تهران: دانشگاه تهران.
ـ دهستانی، حسین‌­بن اسعد،  فرج بعد از شدت، به تصحیح اسماعیل حاکمی (3 جلد)، تهران: انتشارات اطلاعات، 1363.
ـ زمخشری، محمدبن عمر، مقدمة الادب، تهران: مؤسسۀ مطالعات اسلامی دانشگاه تهران، 1386.
ـ زوزنی، قاضی ابوعبدالله حسین‌بن احمد،  کتاب المصادر، به اهتمام تقی بینش، تهران: نشر البرز، 1374.
ـ سعیدی، سارا، 1394، بررسی انتقادی تصحیح کتاب «احوال و اخبار برمکیان»، آینۀ میراث، ش 56، ص 167ـ 183.
ـ طبری، محمدبن جریر،، تاریخ الرسل و الملوک (تاریخ طبری)، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، تهران: اساطیر، 1375.