نقد و بررسی تصحیح «سفینۀ شاعران قدیم» (نسخۀ سنا 651)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

سفینۀ شاعران قدیم نامی است که مصحح جنگ موجود در کتابخانة مجلس سنا به شمارة 651ـ سنا، بر این مجموعه شعر نهاده است. این جنگ که تاریخ کتابت آن محو شده است از روی سفینه­‌ای کهن ــ محتملاً قرن هفتم یا هشتم ــ کتابت شده است و در بردارندة ابیات بسیاری از شماری از شاعران پارسی‌گوی تا پایان قرن هفتم است. یکی از دلایل امتیاز این سفینه اشتمال آن بر اشعار شاعرانی ناشناخته است که جز در این منبع در جای دیگر تا کنون اشعاری از آنها باقی نمانده است. این سفینه را محمدرضا ضیاء، پژوهشگر فرهیخته، با دقت نظر و حوصلۀ بسیار تصحیح کرده و در مجموعۀ متون ایرانی در سال 1391 منتشر ساخته است. متأسفانه با وجود دقت مصحح در ضبط اشعار این جنگ باز هم خطاهایی راه یافته است که نگارنده در این مقاله، ضمن بررسی این خطاها، قرائت دیگری از آنها پیشنهاد داده­ است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A critical examination of the redacted version of The“Safineh-ye sha’eran-e qadim”(the Senate MS 651)

نویسنده [English]

  • Majid Khosravi
چکیده [English]

Safineh-ye sha’ran-e qadim (The anthology of the ancient poets) is a name given by the editor of this collection of poetry to MS No 651 preserved at the Senate Library This anthology, of which the transcription date has disappeared, was copied from an older anthology, probably in 7th-8th centuries A.H./13-14 centuries C.E .It contains a good many verses by a number of Persian speaking poets up until late 7th/14th century. One of the merits of this collection is its coverage of the poetry composed by unknown poets, of whom no other poetry has as yet been found in other sources.
This anthology has been edited with utmost care and patience by Mohammad-Reza Zia, the fine scholar, and published in the “Series of Persian Texts” in 1391 Sh,/ 2012 CE..Unfortunately, despite all the editor’s care in recording the verses of the anthology, there have occurred errors, which the present writer has examined in this article and suggested alternative readings for them.

ــ خاقانی شروانی، دیوان، به تصحیح ضیاءالدین سجادی، مشهد، زوار، 1338ش.
ــ دهخدا، علی اکبر و همکاران، 1377، لغت‌نامه، چاپ دوم از ویرایش جدید، تهران، دانشگاه تهران.
ــ رونی، ابوالفرج، دیوان، به تصحیح چایکین، تهران، مطبعۀ ارمغان، 1304ش.
ــ زاکانی، عبید، 1342، کلیات، تصحیح عباس اقبال، تهران، زوار.
ــ سنایی غزنوی، دیوان، به تصحیح تقی مدرس رضوی، تهران، ابن سینا، 1341ش.
ــ سنایی غزنوی، حدیقة الحقیقه و شریعة الطریقه، به تصحیح محمدتقی مدرس رضوی، تهران، دانشگاه تهران، 1359ش.
ــ غزنوی، سیدحسن، دیوان، به تصحیح محمدتقی مدرس رضوی، تهران، اساطیر، 1362ش.
ــ قطران تبریزی، دیوان، تصحیح محمد نخجوانی، تهران، ققنوس، 1362ش.
- متون ایرانی، 1391، به کوشش جواد بشری، «سفینۀ شاعران قدیم»، به تصحیح محمدرضا ضیاء، تهران، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
- المختارات من الرسائل، به کوشش غلامرضا طاهر و ایرج افشار، تهران، بنیاد موقوفات محمود افشار، 1378ش.
ــ مسافربن ناصر الملطوی، 1390، انیس‌الخلوه و جلیس‌السلوه [نسخه برگردان]، به کوشش محمد افشین ­وفایی و ارحام مرادی، تهران، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
ــ منوچهری دامغانی، ابوالنّجم احمد ابن قوص، دیوان، به کوشش محمد دبیرسیاقی، تهران، زوار، 1379ش.
ــ مولانا جلال‌الدین محمد بلخی، غزلیات شمس تبریز، ج 2، گزینش و تفسیر محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران، سخن، 1387ش.
ــ نصرالله منشی، کلیله و دمنه، تصحیح و توضیح مجتبی مینوی، تهران، امیرکبیر، 1380ش.
ــ نظامی گنجوی، مخزن الاسرار، تصحیح حسن وحید دستگردی، به کوشش سعید حمیدیان، تهران، قطره، 1378ش.