بررسی انتقادی تصحیح کتاب «احوال و اخبار برمکیان»

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

با توجه به اینکه علم تصحیح متن در پنجاه شصت سال اخیر پیشرفتهای بسیاری داشته، و ابزار و شیوه‌های جدید در اختیار مصححان قرار گرفته است، انتظار می‌رود متنهایی که اخیراً تصحیح و به جامعه علمی عرضه شده‌اند صحیح و یا حداقل کم‌غلط‌ باشند، با وجود این کم نیستند آثاری که با اغلاط فراوان منتشر می‌شوند.
احوال و اخبار برمکیان که در سال 1390 توسط انتشارات بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار منتشر شده، متأسفانه اغلاط فراوانی دارد و گاه این خطاها سبب ابهام متن گشته‌اند. این کتاب شامل دو رساله است که محتملاً در قرن ششم، توسط مترجم یا مترجمانی ناشناس، از روایات گوناگون زندگی خاندان آل‌برمک که به زبان عربی موجود بوده ترجمه شده است. در نوشتار حاضر به بعضی از این خطاها ضمن ارائة صورت صحیح، پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A critical study of the redaction of the book Biographical accounts of the Barmakids

نویسنده [English]

  • Sarah Saeidi
چکیده [English]

Considering that knowledge of text redacting over the past fifty years or so, and the availability of new tools and methods have greatly improved, one expects that the texts recently edited and presented to the scholarly circle should be accurate, or at least with fewer errors. Nevertheless, texts that are being brought out with numerous oversights are far from few.
Ahval and akhbar-e Barmakian (“Biographical accounts of the Barmakids”) that was published through the publications office of Dr Mahmud Afshar’s Endowments Foundation in 1390 A.H./2011.Unfortunately it contains a lot of mistakes, which in some places, have caused ambiguity in the text. This book consists of two treatises that were translated by an anonymous translator or translators, probably in the 6th/12 century, from various narratives about the Barmakid house existing in the Arabic language.
In the present article, some of those inaccuracies are addressed and, in the meantime, the correct versions are suggested.

ـ ا­بن‌خلدون، عبدالرحمن، تاریخ ابن خلدون/ترجمۀ مقدمه، ترجمۀ محمد پروین گنابادی، ج 2، تهران، علمی و فرهنگی، 1375ش.
ـ ابن‌منور میهنی، محمد، اسرار التوحید فی مقامات شیخ ابی سعید، به تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران، آگه، 1386ش.
ـ ابوالرجاء قمی، نجم­‌الدین، تاریخ الوزراء، به تصحیح محمدتقی دانش‌­پژوه، تهران، مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1363ش.
ـ ابوالفرج الإصفهانی، على­‌بن الحسین، 1994م/ ‏1415ق، الأغانی، ج14، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
ـ ابوبکر عتیق نیشابوری (مشهور به سورآبادی)، تفسیر سورآبادی، ج 4، به تصحیح علی­‌اکبر سعیدی سیرجانی، تهران، فرهنگ نشر نو، 1381ش.
- احوال و اخبار برمکیان (از دو مؤلف ناشناخته)، به تصحیح میرهاشم محدث، تهران، موقوفات دکتر محمود افشار یزدی، 1390ش.
ـ افضل‌­الدین ابوحامد احمدبن حامد کرمانی، 1311، عقدالعلی للموقف الاعلی، به تصحیح علی محمد عامری نائینی، تهران، روزبهان.
ـ بیلقانی، مجیرالدین، دیوان مجیرالدین بیلقانی، به تصحیح محمد آبادی، تبریز، مؤسسه تاریخ و فرهنگ ایران، 1358ش.
ـ تاریخ برامکه، 1313، (از نویسنده‌ای ناشناس)، به تصحیح عبدالعظیم خان گرکانی، تهران، مجلس.
ـ جوینی، علاالدین عطاملک بهاءالدین محمدبن محمد، تاریخ جهانگشای جوینی ج 1، به تصحیح محمدبن عبدالوهاب قزوینی، تهران، دنیای کتاب، 1378ش.
ـ حیدری آقایی، محمود، 1383، «تاریخ قبیلۀ ثقیف 1»، تاریخ در آیینۀ پژوهش، ش 3، ص 47ــ 80.
ـ دهخدا، علی‌اکبر، 1377، لغت‌نامه، چاپ دوم از دورۀ جدید، تهران، دانشگاه تهران.
ـ زمخشری، جارالله، مقدمه‌الادب، به کوشش ای، جی، وتزشتاین، تهران، دانشگاه تهران و دانشگاه مک گیل، 1386ش.
ـ زوزنی، قاضی ابوعبدالله حسین، کتاب المصادر، به اهتمام تقی بینش، تهران، البرز، 1374ش.
ـ سروری، محمد قاسم بن حاجی محمد، مجمع‌الفرس، به تصحیح محمد دبیرسیاقی، جلد 3، تهران، شرکت چاپ و انتشارات علمی، 1340ش.
ـ سنایی غزنوی، حدیقة الحقیقة، به تصحیح محمدتقی مدرس رضوی، تهران، دانشگاه تهران، 1383ش.
ـ طبری، محمد جریر، ترجمۀ تفسیر طبری، به تصحیح حبیب یغمایی، ج 7، تهران، توس، 1356ش.
ـ طبری، محمدبن جریر، تاریخ طبری، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، تهران، اساطیر، 1375ش.
ـ ظهیری سمرقندی، سندبادنامه، به تصحیح محمدباقر کمال­‌الدینی، تهران، میراث مکتوب، 1381ش.
ـ عبید زاکانی، 1342، دیوان عبید زاکانی، به تصحیح پرویز اتابکی، تهران، زوار.
ـ قاضی خان بدر محمد، دستور الاخوان، به تصحیح سعید نجفی اسداللهی، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، 1349ش.
ـ کرمینی، علی­‌بن محمد، تکمله‌الاصناف، به کوشش علی رواقی و سیده زلیخا عظیمی، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1385ش.
ـ ملطیوی، محمدبن غازی، برید السعاده، به تصحیح محمد شیروانی، تهران، دانشگاه تهران، 1351ش.
ـ ملطیوی، محمدبن غازی، روضة العقول، به تصحیح محمد روشن و ابوالقاسم جلیل‌­پور، تهران، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، 1383ش.
ـ منوچهری دامغانی، دیوان منوچهری دامغانی، به تصحیح محمد دبیرسیاقی، تهران، زوار، 1356ش.
ـ نصرالله منشی، ابوالمعالی، کلیله و دمنه، به تصحیح مجتبی مینوی طهرانی، تهران، امیرکبیر، 1384ش.
ـ واقدی، محمدبن عمر، المغازی، ترجمۀ محمود مهدوی دامغانی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1369ش.
ـ یاحقی، محمدجعفر، 1372، فرهنگنامۀ قرآنی، ج 2، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.