سربازگیری: نسخه‌ای دربارۀ اوضاع نظامی عثمانی در دورۀ عبدالحمید دوم

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری تاریخ اسلام دانشگاه تهران

چکیده

نسخ خطی و اسناد موجود در کتابخانه­‌های ایران و ترکیه بخش قابل توجهی از تاریخ سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی دو کشور، در طول دورۀ استقرار امپراتوری عثمانیان، را در خود جای داده­‌اند. این آثار که اغلبشان در ایران شناخته شده نیستند، گاه به بیان زوایایی از تاریخ آن دوران می­‌پردازند که در کتب منتشر شدۀ مرتبط با موضوع، مغفول مانده و یا کمتر مورد توجه قرار گرفته‌­اند و بررسی صحت و سقم برخی مطالب آن­‌ها، جز با بررسی اسناد به جای مانده از آن دوران میسر نیست. نسخۀ "سربازگیری" از جملۀ این آثار است. این نسخه به دلیل نگارش توسط فردی نظامی که تحصیلات نظامی خود را در عثمانی گذرانده است، حاوی شاخصه­‌های تاریخ‌­نگاری دورۀ قاجاری نیست، اما به دلیل شرح دقیق ابعاد مختلف زندگی  نظامیان و قوانین حاکم بر آن­‌ها سندی یکه و ارزشمند محسوب می‌شود.
در نگاشتۀ حاضر، پس از معرفی نسخه و بخش­‌های مختلف آن، ویژگی‌­های ظاهری و محتوایی اثر را آورده و با تطبیق برخی بخش­‌های آن با سایر منابع به نقد و بررسی این دست­‌نوشته پرداخته‌­ایم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Recruitment: an old text on the Ottoman military service in Abdul Hamid II sultanate

نویسنده [English]

  • Leila Najafian Razavi
ـ اوزون چارشی لی، اسماعیل حقی و ایرج نوبخت، انتشارات کیان، تهران، 1368.
ـ اینالجق، خلیل، 1388، امپراطوری عثمانی، ترجمۀ کیومرث قرقلو، انتشارات بصیرت، تهران.
ـ تاریخ اسدالله، شمارۀ ثبت ف2010، کتابخانۀ ملی.
ـ رساله‌­ای در علوم نظامی، شمارۀ ثبت 816000، کتابخانۀ ملی.
ـ سربازگیری، عباسقلی سرباز، شمارۀ ثبت 5749، کتابخانۀ آستان قدس مشهد.
ـ شاو، استنفورد، 1370، تاریخ امپراطوری عثمانی و ترکیه جدید، ترجمۀ محمود رمضان­‌زاده، بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی، مشهد.
ـ لوئیس، برنارد، 1372، ظهور ترکیه نوین، ترجمۀ محسن علی سبحانی، نشر مترجم، [بی­‌جا].
ـ مرات الادوار و مرقات الاخبار، شمارۀ ثبت 1333، کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران.
ـ هامر، پورگشتال، تاریخ امپراطوری عثمانی، ترجمۀ میرزا زکی علی‌آبادی، انتشارات زرین، [بی­‌جا]، 1369.
ـ یلماز اوزتونا، موسوعه تاریخ الامبراطوریه العثمانیه السیاسی و العسکری والحضاری، ترجمۀ عدنان محمود سلطان، تصحیح د. منصور الانصاری، الدارالعربیه للموسوعات، بیروت، 2010م.