«رسالۀ اثبات وجود صاحب‌الزمان (ع)» نوشتۀ شیخ ‌بهایی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکدۀ تاریخ دانشگاه تهران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد کلام و عقائد، دانشگاه قرآن و حدیث

چکیده

شیخ‌ بهایی از عالمان شیعی نام‌آشنای دوران صفوی است. از جمله آثار وی رساله‌ای تحت‌ عنوان «اثبات وجود صاحب‌الزمان علیه‌السلام» است که نسخه‌ای کامل از آن تاکنون در دسترس نبوده است. اخیراً نسخه‌ای خطی از این رساله در کتابخانۀ شخصی آیت‌اللّه هادی مدرس طهرانی (متوفای 1294ق) یافت شده است. در این مقاله پس از اثبات صحت انتساب نسخۀ نویافته به شیخ، برای نخستین بار متن و ترجمۀ کامل آن ارائه می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Treatise on proving the existence of the lord of the Time by Sheikh Bahaii

نویسندگان [English]

  • Rasul Ja'fariyan 1
  • Sayyed Mohammad-Reza Lavasani 2
1
2
چکیده [English]

Sheikh Bahaii was one of the Shi'i scholars in the Safavid time. One of his works is a treatise entitled “Esbat-e vojud-e Saheb-al-Zaman, may peace be upon him”, of which no complete manuscript had been available until recently when a manuscript was found at the private library of Ayatollah Hadi Modarresi of Tehran (d. 1877 CE). In the present article, after ascertaining the true ascription of the newly found manuscript to the Sheikh, the text and its translation will be presented for the first time.

- ابن‌بابویه، محمدبن علی، الخصال، قم، جامعۀ مدرسین، 1362.
 -ابن‌بابویه، محمدبن علی، کمالالدین و تمام النعمه، تهران، اسلامیه، 1395 ق.
- ابن‌بابویه قمی، محمدبن علی، عیون اخبار الرضا علیه السلام، تهران، جهان، 1378.
 -ابن‌حنبل، مسنداحمد، بیروت، دار صادر، [بی‌تا].
 -ابن‌شاذان، مائة منقبة من مناقب أمیرالمؤمنین و الأئمة، قم، مدرسه الامام المهدی عج، 1407 ق.
- ابن‌طاوس، کشف المحجة لثمرة المهجة، تدوین م. الحسون، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، 1417 ق.
- افندی، میرزا عبداللّه، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، تهران، نسخۀ خطی شمارۀ 53 ادبیات، کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران.
- افندی الاصبهانی، عبداللّه، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، ج 5، بیروت، موسسۀ التاریخ العربی، 1403 ق.
- حسینی اشکوری، احمد، مؤلفات الزیدیه، قم، مکتبة آیت الله مرعشی.
- حضرمی، اصول سته عشر، قم، شبستری، 1363.
- طبرانی، سلیمان‌بن احمد، المعجم الکبیر، قاهره، دار احیاء التراث العربی، [بی‌تا].
- طیالسی، سلیمان‌بن داود، مسند الطیالسی، بیروت، دارالمعرفة، [بی‌تا].
- کاظمی، ش، تکمله‌ الرجال ج 1، انوار الهدی، 1425 ق.
- نیشابوری، مسلم‌بن الحجاج، صحیح مسلم، بیروت، دارالفکر، [بی‌تا].
- امین، محسن، اعیان الشیعه، بیروت، دارالمعارف، 1406 ق.
- برقی، احمدبن، المحاسن، قم، دارالکتب الاسلامیه، 1371.
- جوهری بصرى، احمدبن، مقتصب الاثر فی النص علی الائمة الاثنی عشر، قم، طباطبایی، [بی‌تا].
- جهانبخش، جویا، 1387، اعتقادات شیخ بهایی، اساطیر.
- خوارزمی، موافق‌بن احمد، 1425، مقتل الحسین للخوارزمی، انوارالهدی.
- شریف رضی، ابوالحسن محمدبن الحسین، نهج البلاغه، تدوین ص. صالح، قم، هجرت، 1414 ق.
- صدرایی‌خویی، علی، 1387، مجموعه مقالات کنگرۀ بزرگداشت شیخ بهایی، ج 4، تهران، فکر.
- صفار قمی، محمدبن حسن، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام، قم ، مکتبة آیت الله مرعشی، 1404 ق.
- صفری‌آق‌قلعه، علی، 1390، نسخه‌شناخت، تهران، میراث مکتوب.
- طهرانی، آقا بزرگ، الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج 1، تهران، کتابخانۀ اسلامیه، 1408 ق.
- عاملی، بهاءالدین محمد، اربعین، ترجمۀ خاتون‌آبادی، تهران، حکمت، 1387.
- عاملی، بهاءالدین محمد، اربعین حدیث، قم، نوید اسلام، 1373.
- عاملی، بهاءالدین محمد، رساله فی اثبات وجود صاحب الزمان علیه السلام، نسخۀ خطی، کتابخانۀ آیت الله طهرانی.
- قندوزی، سلیمان‌بن ابراهیم، ینابیع الموده، دار الاسوة، 1416 ق.
- کلینی، محمدبن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1407 ق.
- مشکور، محمدجواد، 1372، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، آستان قدس رضوی.
- ملازاده، محمدهانی، 1377، «شیخ بهایی»، دانشنامۀ جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی.
- ناجی‌نصرآبادی، محسن، 1387، کتابشناسی شیخبهایی، تهران، کنگرۀ بین المللی بزرگداشت شیخ بهایی.
- هلالی، سلیم‌بن قیس، کتاب سلیم‌ بن قیس هلالی، قم، الهادی، 1405 ق.