اشعار نویافتۀ کمال اسماعیل

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

چکیده

منظور ما از «اشعار نویافته» در این مقاله، مواردی است که در برخی منابع به نام کمال اسماعیل آمده، ولی در تنها چاپ معتبر دیوان او به تصحیح مرحوم بحرالعلومی نیامده است. اشعاری که مصححان این مجموعه‌ها در بارۀ وجودشان در دیوان صحبت کرده‌اند، از این قاعده مستثنا هستند، (مواردی مثل نزهة­المجالس و ...) چون دیگر نیازی به تکرار آن مطالب در اینجا نیست. پیشتر نیز حسن عاطفی تعدادی از این قبیل اشعار را معرفی کرده است. البته بر آن نیستیم که همۀ این موارد قطعاً از کمال هستند، ولی به هر روی در چاپ مجدد دیوان او این اشعار هم باید لحاظ شوند. اکثر این اشعار در قالب رباعی است. آنچه در پی می‌آید همۀ شعرهای منسوب به او نیست و احتمالاً اشعار دیگری نیز از او در منابع دیگر هست. امید است این اشعار به روشن‌تر شدن چهرۀ کمال اسماعیل یاری برساند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Recently Found Poems by Kamal Esmail

نویسنده [English]

  • Mohammad Reza Ziya
چکیده [English]

By the term “recently found” in this article, the author means the poems found in some sources under the name of Kamal Esmail which do not appear in his only authoritative edition of his Divan edited by the Late Bahr al-Olumi. Exceptions  are the poems allegedly seen in the Divan by the editors of these collections (like Nezhat al-Majales).
There is no need to make a second list of them here. Beforehand, some of these poems were identified by Hassan Atefi, though we do not believe that all of them are authentically by Kamal. However, these poems should be included in the next edition of his Divan. Most of them are in the form of Rubaee رباعی)). The article does not include all the poems attributed to him and probably, there are other poems by him in other sources. We hope that these poems would shed more light on the portrait of Kamal Esmail.

- احمد وزیر، بیاض تاج‌‏الدین احمد وزیر (چاپ عکسی)، به کوشش ایرج افشار و مرتضی تیموری، تهران، 1353.
- احمد وزیر، بیاض تاج‌‏الدین احمد وزیر، 2 ج، تصحیح، بازخوانی، رفع اغتشاش، تعریب، تعلیقات و تهیۀ فهارس علی زمانی علویجه، قم، 1381.
- افشار، ایرج، 1390، سفینه و بیاض و جنگ، به کوشش میلاد عظیمی، تهران، 1390.
- اوحدی دقاقی بلیانی، تقی‌‏الدین، تذکرۀ عرفات العاشقین و عرصات العارفین ج 5، مقدمۀ تصحیح و تحقیق محسن ناجی نصرآبادی، تهران، 1388.
- ایمان، رحم علیخان، تذکرۀ منتخب الطایف، به کوشش سیدمحمدرضا جلالی نائینی، و سید امیرحسن عابدی، [بی‌جا]، 1349.
- تبریزی، ابوالمجد محمدبن مسعود، «خلاصةالاشعار فی الرباعیات» به کوشش سید عمادی حائری، گنجینۀ بهارستان، ج 2، به کوشش بهروز ایمانی، تهران، 1384.
- جنگ اسدالهی، نسخۀ خطی شمارۀ 534 مجلس شورای اسلامی.
- جنگ شماره 900 مجلس، نسخۀ خطی شمارۀ 13724 کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی، قرن هشتم.
- جوینی، محمد، تاریخ جهانگشا، ج 2، به کوشش محمد قزوینی، تهران، 1382.
- چترایی، مهرداد، 1389، «سی و سه رباعی تازه منسوب به کمال اسماعیل در دوجنگ رباعی»، گزارش میراث، ش 40 (مرداد و شهریور)، ص 4ـ10.
- رازی، امین احمد، تذکرۀ هفت اقلیم، 3 ج، به کوشش سید محمدرضا طاهری، تهران، 1378. 
- رحیم‌‏لو، یوسف، 1377، «ابن فوطی»، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج 4، تهران، ص 422ـ427.
- سعدی، مصلح‌‏الدین، غزل‌های سعدی، به کوشش غلامحسین یوسفی، تهران، 1385.
سفینۀ فارسی مجلس سنا، شمارۀ 651.
- شروانی، جمال خلیل، نزهةالمجالس، به کوشش محمدامین ریاحی، تهران، 1375.
- شمس حاجی، محمد، سفینۀ شمس حاجی، به کوشش میلاد عظیمی، تهران، 1390.
- صائب، محمدعلی، سفینۀ صائب، به کوشش سید صادق حسینی اشکوری، نسخۀ عکسی، اصفهان، دانشگاه اصفهان و مجمع ذخایر اسلامی قم، 1385.
- ظهیر فاریابی، طاهر بن محمد، دیوان، به کوشش امیر حسن یزدگردی، به اهتمام دکتر اصغر دادبه، تهران، 1381.
- عابدی، امیرحسن، 1377، «یک بیاض نادر خطی»، گفتارهای پژوهشی در زمینۀ ادبیات فارسی، به کوشش سید حسن عباس، تهران.
- عاطفی، حسن، 1379، «دو نسخۀ خطی»، آینۀ پژوهش، شمارۀ 64 (مهر و آبان)، ص 76ـ81.
- عبدالرزاق، جمال‏‌الدین، دیوان، به کوشش حسن وحید دستگردی، تهران، 1362.
- عبرت، محمدعلی مصاحبی نایینی، مدینةالادب، (چاپ عکسی)، 3 ج، تهران، 1376.
- غزنوی، سیدحسن، دیوان، به کوشش سید محمد تقی مدرس رضوی، تهران، 1362.
- فخرالزمانی قزوینی، ملا عبدالنبی، تذکرۀ میخانه، به کوشش احمد گلچین معانی، تهران، 1363.
- کاشانی، میرتقی‏‌الدین، خلاصةالاشعار و زبدةالافکار (بخش کاشان)، به کوشش عبدالعلی ادیب برومند و محمدحسین نصیری کهنمویی، تهران، 1384.
- کمال‌‏الدین اسماعیل، دیوان، به کوشش حسین بحرالعلومی، تهران، 1348.
- کمال‌‏الدین اسماعیل، دیوان، نسخۀ خطی شمارۀ 13700 مجلش شورای اسلامی.
- میرافضلی، سیدعلی، 1376، «بررسی نزهةالمجالس»، معارف، ش 1 (فرودین ـ تیر)، ش پیاپی 40، ص 90ـ147.
- هدایت، رضا قلی، مجمع الفصحا، به کوشش مظاهر مصفا، تهران، 1382.