نقد و بررسی چاپ التذکرة فی علم البزدرة

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی و دبیر آموزش و پرورش استان اصفهان

2 استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه صنعتی اصفهان

چکیده

التذکرة فی علم البزدرة کتابی است در باب پرورش و معالجۀ مرغان شکاری که علاء‌الدین کندی آن را در قرن هشتم به زبان عربی تألیف کرده و محمّد بن علی بن زاهد تستری آن را به زبان فارسی ترجمه کرده است. این اثر در چهار مقاله، شامل سخنان حکمای روم، ترک، هند و فرس تألیف شده و از لحاظ جامعیّت و دسته‌بندی در میان بازنامه‌های موجود کم‌نظیر است. رسالۀ مذکور در سال 1394 با دو نسخه به دست میرهاشم محدث تصحیح شد و از سوی انتشارات سفیر اردهال در 126 صفحه به چاپ رسید. نگارنده در این پژوهش به بررسی جوانب مختلف این چاپ پرداخته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A critical review of the printed edition of Al-Tazkera fi elm al-Bazdara

نویسندگان [English]

  • Amin Mojalli-zadeh 1
  • Mahdi Salmani 2
1
2
چکیده [English]

Al-Tazkera fi elm al-Bazdara is a treatise on the training and medical care of birds of prey written by Ala’ al-Din Kendi in the 8th A.H./ 14 century and translated into Persian by Mohammad b. Ali b. Zahed Tostari. This work, in four discourses, includes sayings of Roman, Turkish, Indian, and Persian sages and, in terms of comprehensiveness and classification, is almost unparalleled among the extant baz-namas (books on falconry). Based on two manuscripts, this treatise was edited by Mir Hashem Mohaddes in 1394 Sh./2015 and published, in 126 pages, by Safir-e Ardehal Publishers.
In this study, the writers have examined the various aspects of this edition.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Al-Tazkera fi elm al-Bazdara
  • Ala’ al-Din Kendi
  • Mir Hashem Mohaddes
  • falconry
- اخوینی، ربیع بن احمد، 1371، هدایة المتعلمین فی الطب، به اهتمام جلال متینی، چاپ دوم، مشهد، دانشگاه فردوسی.
- اذکایی، پرویز، 1356، «باز و بازنامه‌های فارسی(2)»، مجلۀ هنر و مردم، ش 177، 37-45.
- افشار، ایرج، 1375، مقدمه بر «بازنامه‌نویسی و بازنامه‌ای از قرن نهم» ← ناشناس
- اقبال، عباس، 1388، تاریخ مغول، چاپ نهم، تهران، امیرکبیر.
- اوحدالدین کرمانی، حامد بن ابی الفخر، 1366، دیوان رباعیات اوحدالدین کرمانی، به کوشش احمد ابومحبوب، چاپ اول، تهران، سروش.
- بیانی، شیرین، 1382، تاریخ آل جلایر، چاپ دوم، تهران، دانشگاه تهران.
- جرجانی، اسماعیل بن حسن، 1384، الاغراض الطبیة و المباحث العلائیة، تصحیح حسن تاجبخش، چاپ اول، تهران، دانشگاه تهران.
- جمال‌الدین اصفهانی، محمّدبن عبدالرزاق، 1379، دیوان استاد جمال الدین محمّدبن عبدالرزاق اصفهانی، به تصحیح وحید دستگردی، چاپ اول، تهران، نگاه.
- حلوانی، علی بن منصور، 1296، شکارنامۀ ایلخانی، نسخۀ خطی شمارۀ 28207، کتابخانۀ آستان قدس رضوی.
- دانش‌پژوه، محمدتقی، 1368، «بازنامه‌ها و بازیاری»، در زمینۀ ایران‌شناسی، به کوشش چنگیز پهلوان، تهران، پهلوان، 1-32.
- دمیری، محمّدبن موسی، 1424ق.، حیاة الحیوان الکبری، تصحیح احمد حسن بسج، الطبعة الثانیة، بیروت، دارالکتب العلمیة.
- دهخدا، علی اکبر، 1363، امثال و حکم، چاپ ششم، تهران، امیرکبیر.
- سنایی، مجدود بن آدم، 1385، دیوان حکیم سنایی غزنوی، تصحیح محمدتقی مدرس رضوی، چاپ ششم، تهران، سنایی.
- ــــــــــــــــــــــــــــــــــ، 1387، حدیقة الحقیقة و شریعة الطریقة، تصحیح محمدتقی مدرّس رضوی، چاپ هفتم، تهران، دانشگاه تهران.
- شاه‌ارزانی، محمّداکبر بن محمّد، 1387، طب اکبری، چاپ اول، قم، مؤسسۀ احیاء طب طبیعی.
- شرف‌الدین قزوینی، فضل‌اللّه، 1383، المعجم فی آثار ملوک العجم، تصحیح احمد فتوحی‌نسب، چاپ اول، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
- ظهیرالدین فاریابی، طاهر بن محمّد، 1381، دیوان ظهیرالدین فاریابی، تصحیح امیرحسن یزدگری، چاپ اول، تهران، قطره.
- ظهیری سمرقندی، محمد بن علی ، 1362، سندبادنامه، تصحیح احمد آتش، چاپ اول، تهران، فرزان.
- عطار، محمد بن ابراهیم، 1388، اسرارنامه، تصحیح محمّدرضا شفیعی کدکنی، چاپ چهارم، تهران، سخن.
- عقیلی علوی شیرازی، محمدحسین بن محمدهادی، 1388، مخزن الادویة، تصحیح محمدرضا شمس اردکانی، چاپ اول، تهران، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران.
- ــــــــــــــــــــــــــــــــــ، 1385، خلاصة الحکمة، تصحیح اسماعیل ناظم، چاپ اول، قم، مؤسسۀ مطالعات تاریخ پزشکی و طب اسلامی و مکمل، انتشارات اسماعیلیان.
- غروی، علی، 1350، «تاریخچۀ مختصر بازنامه‌نویسی و معرّفی چند بازنامه»، مجلۀ وحید، ش 95، 1215-1218.
- کندی، علی بن مظفر، 1394، التذکرة فی علم البزدرة، ترجمۀ محمّد بن علی بن زاهد شوشتری، تصحیح میرهاشم محدث، چاپ اول، تهران، سفیر اردهال.
- مجیرالدین بیلقانی، 1358، دیوان مجیرالدین بیلقانی، تصحیح محمد آبادی، چاپ اول، تبریز، انتشارات مؤسسۀ تاریخ و فرهنگ ایران.
- محدث، میرهاشم، 1394، مقدمه ← کندی
- مسعود سعد سلمان، 1364، دیوان اشعار مسعود سعد سلمان، تصحیح مهدی نوریان، چاپ اول، اصفهان، کمال.
- مولوی، محمدعلی، 1381، «بازنامه‌ها»، دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی، ج 11، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، چاپ اول، تهران، مرکز دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی.
- ناشناس، 1375، «بازنامه‌نویسی و بازنامه‌ای از قرن نهم»، تصحیح رضا ثقفی و ایرج افشار، مندرج در ناموارۀ محمود افشار، ج 9، چاپ سوم، تهران، بنیاد موقوفات ایرج افشار، 5394-5433.
- نبئی، ابوالفضل، 1352، تاریخ آل چوپان، چاپ اول، تهران، چاپخانۀ دانش امروز.
- نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، 1363، تنسوخ‌نامۀ ایلخانی، تصحیح محمدتقی مدرّس رضوی، چاپ دوم، تهران، اطلاعات.
- نیشابوری، علی بن محمد، 1285ق.، شکارنامۀ خسروی، نسخۀ خطی به شمارۀ 24298، کتابخانۀ آستان قدس رضوی.
- هروی، موفق بن علی، 1371، الابنیة عن حقائق الادویة، تصحیح احمد بهمنیار، چاپ دوم، تهران، دانشگاه تهران.
- یزدگردی، امیرحسن، 1371، حواصل و بوتیمار، به‌کوشش اصغر دادبه، چاپ اول، تهران، دانشگاه تهران.
- ینال خلیل‌تاشی، یوسف بن احمد، 1081ق.، بازنامه، نسخۀ خطی شمارۀ 8093، کتابخانۀ آیت‌اللّه مرعشی قم.
- الیوسی، حسن، 1401ق.، زهر الاکم فی الامثال و الحکم، حققه محمد حجی، طبعة الاولی، مغرب، دارالثقافة.