نقد و بررسی تصحیح ترجمة الخواص زواره‌ای

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشگاه شهید باهنر کرمان

چکیده

ترجمة الخواص، تفسیرِ علی بن حسن زواره‌­ای، در 1394ش، به تصحیح منصور پهلوان منتشر شده است. پژوهش حاضر، با هدف بررسی و نقد تصحیح یاد شده، به روش توصیفی تحلیلی انجام گرفته است. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که میان متن مصحَّح و نسخۀ اساس و نسخه‌های دیگر ترجمة الخواص اختلاف‌هایی اعم از حذف و اضافه، تصحیف، تغییر و جابجایی واژه‌ها و تغییر در ساختار عبارت‌ها وجود دارد و مصحِّح از بیان این تفاوت‌های بسیار احتراز جسته و در موارد فراوانی قیاساً نظر خود را ترجیح داده است. از این رو، نمی‌توان این تصحیح را برخوردار از معیارهای لازمِ تصحیح انتقادی دانست، و بر خلاف دیدگاه مصحح، روش تصحیح ایشان را نمی‌توان بر پایۀ نسخ اساس تلقی کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A critical study of the amended edition of Zavārehei’s Tarjomat al-khavāss

نویسنده [English]

  • Reza Farshchian
چکیده [English]

The Tarjomat al-khavāss, a Qor’anic commentary by Ali b. Hasan of Rey, was corrected by Mansoor Pahlavan and published in 1394 Sh./ 2015. The present article intends to make a critical study of the above-mentioned edition using a descriptive-analytical methodology. The findings of this study indicate that there are differences between the emended text and the primary MS (noskhe-ye asās) as well as other MSS of the Tarjomat al-khavāss, in terms ofomissions, additions, miswriting, shifting the positions of words, and changes in the construction of sentences. However, the editor has avoided addressing these many differences. He has often, based on informed guess, preferred his own choice of a variant. Therefore, his edition cannot be considered a critical amendment substantiated by necessary criteria. Contrary to the editor’s conviction, his method of emendation is not to be regarded as being based on primary MSS.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tarjomat al-khavāss
  • Ali b. Hasan Zavārehei
  • Zavārehei’s Commentry
  • Mansoor Pahlavan
- امام فخر رازی، محمد بن عمر (1420ق)، التفسیر الکبیر، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
- امین، سیدحسن (1408ق)، مستدرکات أعیان الشیعة، بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
- آقا بزرگ تهرانی، محمدمحسن (1408ق)، الذریعة الی تصانیف الشیعة، قم: اسماعیلیان.
- پهلوان، منصور (1394ش)، «مقدمه» ← زواره‌ای (1394ش)
- درایتی، مصطفی (1391ش)، فهرستگان نسخه­‌های خطی ایران (فنخا)، تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.
- ذهبی، محمدحسین (بی‌تا)، التفسیر والمفسرون، القاهرة: مکتبة وهبة.
- زواره‌ای، علی بن حسن (1394ش)، ترجمة الخواص، به تصحیح: منصور پهلوان، تهران: علمی و فرهنگی.
- ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، نسخۀ خطی ترجمة الخواص (مکتوب در 980ق)، تهران، کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی، شمارۀ 9032.
- ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، نسخۀ خطی ترجمة الخواص (مکتوب در 1028ق)، تهران: کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، شمارۀ 2765.
- ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، نسخۀ خطی ترجمة الخواص (مکتوب در 1070ق)، تهران، کتابخانه مجلس شورای اسلامی، شمارۀ 15222.
- ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، نسخۀ خطی تفسیر زواره (مکتوب در 1074ق)، تهران: کتابخانه مجلس شورای اسلامی، شمارۀ 798.
- ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، نسخۀ خطی تفسیر زواره (مکتوب در 1083ق)، تهران: کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی، شمارۀ 897.
- ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، نسخۀ خطی ترجمة الخواص (مکتوب در 1091ق)، تهران: کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی، شمارۀ 15211.
- ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، نسخۀ خطی ترجمة الخواص (مکتوب در قرن یازدهم)، تهران: کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی، شمارۀ 12181.
- ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، نسخۀ خطی ترجمة الخواص (مکتوب در 1105ق)، تهران: کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی، شمارۀ 9038.
- عمادی حائری، سیدمحمد (1387ش)، «تصحیح متون با تأکید بر تصحیح متون فارسی»، گزارش میراث، دو شمارۀ 25 و 26، 4-12.
- فیروزآبادى، محمد بن یعقوب (1426ق)، القاموس المحیط، بیروت: مؤسسة الرسالة.
- کاشفی، حسین بن علی (1369ش)، مواهب عَلیة، به تحقیق سیدمحمدرضا جلالى نائینى، تهران: اقبال.
- معرفت، محمدهادی (1390ش)، تفسیر و مفسران، قم: انتشارات تمهید.