عبدالعزیز بن عبدالقادر مراغی و ابداعات او در موسیقی (بر اساس نقاوةالادوار و دست‌نوشته‌هایی از او)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 مربی در بنیاد دایره المعارف اسلامی

2 دانشیار گروه اتنوموزیکولوژی دانشکدۀ موسیقی دانشگاه هنر

چکیده

عبدالعزیز بن عبدالقادر مراغی، پس از افول تیموریان، از زادگاه خود هرات به بورسا و دربار سلطان محمد بن مراد عثمانی رفت و رسالۀ موسیقی خود، نقاوةالادوار، را به او تقدیم کرد. با این‌که کلیات مطالبی که عبدالعزیز در رسالۀ خود آورده، برگرفته از رسالات پدرش است، گاه توضیحات مفیدی در رسالۀ او دیده می‌شود. به‌علاوه، او از برخی ابتکارات خود در این کتاب سخن گفته است؛ مثلاً، از دو شعبه‌ای که خود ابداع کرده و آن‌ها را «شاهی» و «صفا» نامیده است. دست‌نوشته‌ای از او یافته‌ایم که تصنیفی را در شعبۀ صفا، در دور مخمس، با حروف و اعداد، نت‌نویسی کرده است. در این مقاله گمانه‌زنی‌هایی برای یافتن وزن این تصنیف و شیوۀ پیوند هجاها با دور ایقاعیِ آن شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Abd al-Aziz b. Abd al-Qāder-e Marāghi and his innovations in music (Based on his Naqāvat al-advār and other writings)

نویسندگان [English]

  • Babak Khazrai 1
  • Mohammad Reza Azadehfar 2
1 memeber of encyclopedia
2
چکیده [English]

 
Following the Timurid decline, Abd al-Aziz b. Abd al-Qāder of Marāgheh left his birthplace, Herat, for Bursa and joined the court of the Ottoman Sultān Mohammad b. Morād, presenting him with his essay, Naqāvat al-advār on music. Even though the general topics that Abd al-Aziz has stated in this essay are taken from his father’s tracts, there are useful explanatory notes here and there in his own essays. Additionally, in this book he has made mention of some of his innovations. For instance, he speaks of two “sho’beh” (literally, branch) that he has invented calling them “shāhi” and “safā”. We have found a manuscript of his in which he has presented, in musical notation, a song in the safā branch, in the dawr-e mokhammas (literally, fivefold round) using letters and numbers.
In this article, assumptions have been suggested with a view to finding the rhythm of this song and the way syllables are connected to the dawr-e iqā’i (literally, rhythmic cycle).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Abd al-Aziz b. Abd al-Qāder of Marāgheh
  • Naghāvat al-advār
  • sho’be-ye safā
  • dawr-e mokhammas

مراجع

ـ ارموی، صفی‌الدین (1380)، کتاب الادوار فی الموسیقی، تهران: میراث مکتوب.
ـ خضرائی، بابک، مقدمه بر: جامع‌الالحان ← مراغی (1388).
ـ دانش‌پژوه، محمدتقی (1354)، «موسیقی‌نامه‌ها (10)»، هنر و مردم، ش 156، 59ـ68.
ـ ــــــــــــــــــــــــــــــ (1390)، فهرست آثار خطی در موسیقی (فارسی، عربی، ترکی)، به کوشش قدرت‌الله پیشنماز زاده، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
ـ رایت، اوئن (1391)، «در باب مفهوم موسیقی تیموری»، فصلنامۀ موسیقی ماهور، ش 57، 7ـ32.
ـ عبدالعزیز بن عبدالقادر مراغی، نقاوة‌الادوار، محفوظ در کتابخانۀ نور عثمانیه، به‌شمارۀ 3646.
ـ مراغی، عبدالقادر بن غیبی (1370)، شرح ادوار، به کوشش تقی بینش، تهران: نشر دانشگاهی.
ـ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1388)، جامع‌الالحان، مقابله و ویرایش: بابک خضرائی، تهران: فرهنگستان هنر.
ـ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، جامع‌الالحان، به خط مؤلف، مورّخ 816ق، محفوظ در بادلیان به شمارۀ Marsh 282 (شمارۀ جدید: 1842).
ـ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، رسالۀ لحنیه، محفوظ در بادلیان به شمارۀ 1843.
ـ محافظ، آرش (1393)، عجملر: آهنگسازی‌های منسوب به موسیقی‌دانان ایرانی در رسالات علی اوفکی و دیمیتری کانتمیر، تهران: ماهور.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار