قدمگاه امام رضا(ع) در توران‌پشت: اسناد و کتیبه‌های نویافته

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات دانشگاه میبد

2 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات دانشگاه میبد

چکیده

بر اساس مشهورترین گمانه‌زنی دربارۀ مسیر حرکت امام رضا(ع) از مدینه به مرو، آن حضرت از مرکز ایران عبور کردند؛ جایی که بیشترین آثار و اخبار دربارۀ آن وجود دارد و به ثبت آمده است. یکی از این مکان‌ها، روستایی کهن به نام توران‌پشت است که در کنار آثار باستانی فراوان قبل و بعد از اسلام، «قدمگاهی منسوب به امام رضا علیه السلام» دارد. این مکان با توجه به قدمت بسیار و آثار فراوان منتسب بدان که حتی تا گالری فریر (Freer) واشنگتن سر برآورده، تا کنون توجه کافی به آن نشده است.
در این مقاله با رویکرد توصیفی، اسناد و کتیبه‌های این قدمگاه ـ از محرابِ به سرقت رفته تا مصحف و اسناد وقفی و کتیبه‌ای شامل وضع و تاریخ مرمت بنا ـ معرفی شده‌اند و در استخراج اطلاعات از این مواد فرهنگی، از تحلیل‌های مختلف تاریخی و نام‌شناسی بهره گرفته شده است. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Imam Reza’s Qadamgāh (foothold) at Toorānposht; Newly found documents and inscriptions

نویسندگان [English]

  • Meysam Sadeghi Turanposhti 1
  • Yahya Mirhoseini 2
1 PhD student, Department of Quranic Sciences and Hadith, Faculty of Theology and Islamic Studies, Meybod University
2 Assistant Professor, Department of Quranic Sciences and Hadith, Faculty of Theology and Islamic Studies, Meybod University
چکیده [English]

According to the most well-known conjectures regarding the route of Imam Reza (on whom be peace) from Medina to Marv, he passed through central Iran where there exists most of the evidence and information recorded about the event.
One of the places along the route is an old village called Toorānposht which, besides having many ancient relics from before and after the Islamic epoch, is home to a foothold attributed to Emām Reza on whom be peace. Notwithstanding its antiquity and the very many remains connected thereto, which have traveled as far as F. Freer’s Gallery in Washington, this historical place has not received enough attention as yet.
Applying a descriptive approach, this article attempts to expound the documents and inscriptions of the Qadamgāh -from the stolen Mehrāb (prayer leader’s place in a mosque) to the Qur’an, endowment documents and the inscription recording the process and date of repairing the building. In obtaining information from all these cultural materials, various historical and onomatological analyses have been drown on.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qadamgāh
  • Imam Reza
  • Toorānposht
  • cultural heritage
  • social history
  • inscription
  • document

مراجع

ـ آیتی، عبدالحسین (1317)، تاریخ یزد، یزد: چاپخانۀ گل بهار.
ـ ابن‌بابویه، محمد بن علی (1378ق)، عیون أخبار الرضا(ع)، تهران: انتشارات جهان.
ـ ابن‌بلخی (1385)، فارس‌نامه، تصحیح: گای‌لیسترانج و رینولد آلن نیکلسون، تهران: اساطیر.
ـ افشار، ایرج (1355)، «اطلال پارس(5)»، یغما، ش 338: 466-473.
ـ ـــــــــــــــــــ (1374)، یادگارهای یزد، تهران:انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، با همکاری خانۀ کتاب یزد.
ـ پاکتچی، احمد (1391)، روش تحقیق با تکیه بر حوزۀ علوم قرآن و حدیث، به‌کوشش مصطفی فروتن، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
ـ جوادی، شهره (1386)، «نقش برجسته‌ها و مجسمه‌های هند باستان در هنر بودایی»، باغ نظر، ش7: 5-18.
ـ دانش یزدی، فاطمه (1387)، کتیبه‌های اسلامی شهر یزد، تهران: سبحان نور، با همکاری میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهر تاریخی یزد.
ـ ــــــــــــــــــــــــــــــ (1393)، «معرفی سنگ‌مقام‌های خاص امام رضا(ع) در یزد»، فرهنگ رضوی، ش7: 181-195.
ـ دهخدا، علی‌اکبر (1377)، لغت‌نامه، به کوشش: محمد معین و سیدجعفر شهیدی، تهران: دانشگاه تهران.
ـ سعیدی‌زاده، رسول (1391)، «قدمگاه‌های منسوب به امام‌رضا علیه‌السلام در ایران»، وقف میراث جاویدان، ش79 و 80: 217-246.
ـ «سفرنامۀ تلگرافچی فرنگی» (1385)، در: فرهنگ ایران زمین، زیر نظر ایرج افشار، تهران، سخن: 19/183-260.
ـ شبانکاره‌ای، محمد بن علی بن محمد (1363)، مجمع الانساب، تصحیح میرهاشم محدث، تهران: امیرکبیر.
ـ شیخ الحکمایی، عمادالدّین و رامینا رضوان (1398)، «دانش نام‌شناسی و پژوهش‌های علوم تاریخی»، پژوهش‌های علوم تاریخی، ش2: 143-166.
ـ صادقی توران‌پشتی، میثم (1396)، «تحلیل آیات قرآنی به‌کار رفته در کتیبه‌های توران‌پشت و نسبت آن با جریان‌های مذهبی»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد به راهنمایی احمد پاکتچی، دانشگاه امام صادق(ع).
ـ طراز یزدی، عبدالوهاب (1341)، «کتابچه موقوفات یزد»، فرهنگ ایران‌زمین، ش10: 5-118.
ـ فرهنگ جغرافیایی آبادی‌های استان یزد (1381)، تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
ـ قوچانی، عبدالله (1383)، بررسی کتیبه‌های بنا‌های یزد، تهران: پژوهشکده زبان و گویش.
ـ کاتب یزدی، احمد بن حسین (1357)، تاریخ جدید یزد، به‌کوشش ایرج افشار، تهران: امیر کبیر.
ـ مجیدی، عنایت‌الله و منوچهر پزشک (1394)، «جستانیان»، در: تاریخ جامع ایران، تهران، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی: 7/117-145.
ـ مستوفی بافقی، محمد مفید بن محمود (1342)، جامع مفیدی، به‌کوشش ایرج افشار، تهران: اساطیر.
ـ مسرت، حسین (1376)، یزد یادگار تاریخ، یزد: انتشارات ادارۀ کل فرهنگ و ارشاد اسلامی یزد.
ـ مشهدی نوش‌آبادی، محمد، «قدمگاه»، در: دانشنامۀ جهان اسلام، نشر الکترونیکی، آخرین تاریخ مشاهده: 04/12/1398.
ـ نطنزی، معین‌الدین (1383)، منتخب التواریخ، به‌اهتمام پروین استخری، تهران: اساطیر.
- Blair, Sheila (1992), The monumental inscriptions from early islamic Iran and Transoxiana, New York: leiden.
- Mayor, Adrienne & William Sarjeant (2001), The folklore of footprints in stone: From Classical Antiquity to the present, Ichnos, Vol 8: 143-163.
- Schimmel, Annemarie (1992), Deciphering the Signs of God: A Phenomenological Approach to Islam, University of Edinburgh.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار