واژه‌های فارسی مشکول در تفسیر شمارۀ ۱۱۹۳۰ کتابخانۀ مجلس

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی پژوهشگاه علوم انسانی

2 استاد گروه زبان و ادبیات فارسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

دست‌نوشت شمارۀ ۱۱۹۳۰ کتابخانهٔ مجلس شورای اسلامی (کتابت‌شده در سال ۸۹۸ق) نسخه‌ای مشکول از تفسیر قرآن است و با توجه به قراین گوناگون، از جمله زبان کهن و قدمت نسخه، گمان می‌رود که متعلق به سدهٔ ششم یا هفتم هجری باشد.
دست‌نویس یادشده از نسخ مهم زبان فارسی است که واژه‌ها در آن حرکت‌گذاری شده است و این نه‌تنها در خوانش دقیق واژه‌ها نقش به‌سزایی دارد، بلکه می‌تواند نشان‌دهندهٔ تلفظ آن‌ها در لهجهٔ مؤلف باشد.
مقالهٔ حاضر به تعدادی از واژه‌های نادر و مشکول در این نسخه می‌پردازد که ضبطی متفاوت از ضبط رایج در لغت‌نامه‌ها دارند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Words with diacritical marks in the Qur’anic commentary, No. 11930, at the Islamic Assembly Library

نویسندگان [English]

  • Mahin Tahmasbi 1
  • Taqi Pournamdarian 2
1
2
چکیده [English]

The MS No. 11930 at the Library of the Islamic Assembly (scribed in 898 H/1493) is a diacritically- copied manuscript of Qur’anic exegesis. With respect to several indications, such as the archaic language and oldness of the MS, it is assumed to belong to the 12th or 13th century.
This MS is one of the important manuscripts, in which words are provided with diacritical marks, this playing a remarkable role not only in the precise reading of the words but it can also demonstrate how the words were pronounced by the author of the commentary.
The present article addresses some of the rare and diacritically written words in the Commentary that appear with a different pronunciation in Persian dictionaries.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Commentary No 11930
  • Persian words
  • phonetic features
  • differently recorded words in dictionaries
  • diacritically scribed words

مراجع

ـ الادیب الکرمینی، علی بن محمد بن سعید (۱۳۸۵)، تکملة الأصناف (فرهنگ عربی ـ فارسی از قرن ششم هجری)، به کوشش علی رواقی، با همکاری سیده زلیخا عظیمی، ج1، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
ـ انجو شیرازی، میرجمال­‌الدّین حسین بن فخرالدّین حسن (۱۳۵۱)، فرهنگ جهانگیری، ویراستۀ رحیم عفیفی، مشهد: دانشگاه مشهد.
ـ بشری، جواد (۱۳۹۲)، «بایسته­‌های تصحیح و پژوهش»، گزارش میراث، ش 56-57: 86-90.
ـ بلعمی، ابوعلی محمد بن محمد (۱۳۴۱)، تاریخ بلعمی، تصحیح محمدتقی بهار، به کوشش محمد پروین گنابادی، تهران: زوار.
ـ تفسیری بر عشری از قرآن مجید (۱۳۵۲)، به تصحیح دکتر جلال متینی، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
ـ تویسرکانی، محمّدمقیم (۱۳۶۲)، فرهنگ جعفری، به کوشش سعید حمیدیان، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
ـ حسن­دوست، محمّد (۱۳۹۳)، فرهنگ ریشه‌­شناختی زبان فارسی، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
ـ دهخدا، علی‌اکبر (۱۳۷۷)، لغت‌نامه. تهران: دانشگاه تهران.
ـ رواقی، علی و مریم میرشمسی (۱۳۸۱)، ذیل فرهنگ­‌های فارسی، تهران: هرمس.
ـ منهاج سراج، ابوعمرو عثمان ‌بن‌ سراج‌الدین‌ محمد جوزجانی (۱۳۴۲)، طبقات ناصری، به تصحیح و مقابله و تحشیه و تعلیق عبدالحی حبیبی، کابل: پوهنی مطبعه.
ـ صادقی، علی‌اشرف (1392)، «فوائد زبانی و لغوی تصحیح الفصیح ابن دُرُستویهٔ فسائی»، فرهنگ‌نویسی، ش۷: 4-22.
ـ صفری آق­قلعه، علی و ندا حیدرپور نجف­‌آبادی (۱۳۹۶)، «واژه‌­های فارسی در دست­نویسی مشکول از تفسیر سورآبادی»، آینهٔ میراث، ش ۶۱: 73-100.
ـ قاسمی، مسعود (۱۳۹۰)، «نگاهی به دو چاپ عکسی و حروفی منظومۀ علی‌نامه»، ضمیمهٔ ش۲۲ آینهٔ میراث.
ـ متینی، جلال (۱۳۴۷)، «گزدم، کژدم؟»، مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، س4، ش ۱ و ۲ [پیاپی: 13 و 14، بهار و تابستان]: 1-13.
ـ مکنزی، د. ن. (۱۳۷۳)، فرهنگ کوچک زبان پهلوی، ترجمهٔ مهشید میرفخرایی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ـ نیشابوری، قاضی معین‌الدین محمد بن محمود، تفسیر بصائر یمینی، دست­نویس مورّخِ۶۳۰ق، به‌شمارهٔ ۳۰۱ محفوظ در کتابخانۀ فاتح استانبول.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار