اقتباس‌های میرخواند از اغراض السیاسۀ ظهیری سمرقندی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ولی عصر (عج)، رفسنجان، ایران.

چکیده

روضة الصفا، تألیف محمد بن خاوندشاه مشهور به میرخواند، از مشهورترین تاریخ‌های عمومی فارسی است که بارها به چاپ رسیده است. میرخواند در نگارش این اثر از منابع بسیاری بهره برده که غالباً به نام آنها تصریح و عین عبارات آنها را نقل کرده است. یکی از منابع میرخواند در نگارش بخش ایران پیش از اسلام، کتاب اغراض السیاسۀ ظهیری سمرقندی است که به رغم نقل عبارات معتنابهی از آن، بر خلاف رویۀ کلی میرخواند، به نام آن کتاب اشاره نشده است. در این مقاله، با نقل عبارات یکسانی از هر دو اثر، این مدعا اثبات و در مواردی اغلاط روضة الصفا تصحیح شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The quotations made by Mir Khwānd from Zahiri-ye Samarqandi’s Aghrāz al-Siyāsat

نویسنده [English]

  • mokhtar komaily
faculty member of Vali - e - Asr university of Rafsanjan. Iran
چکیده [English]

The Rowzat al-Safā, written by Mohammad b. Khāvandshāh known as Mir Khwānd, is one the most celebrated Persian books on general history, and has been reprinted numerous times. In writing this book, Mir Khwānd has availed himself of many sources, often specifying their names and quoting the exact wording therefrom. One of his sources in writing the section on the pre-Islamic Iran is the Aghrāz al-Siyāsat by Zahiri of Samarqand. Despite quoting from this book quite often, Mir Khwānd, contrary to his usual practice, has made no mention of its name.
In this article, by citing the same sentences from both works, the above assertion is substantiated and, in certain cases, the Rowzat al-Safā’ errors are corrected.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rowzat al-Safā
  • Aghrāz al-Siyāsat
  • correction of texts
  • quotation
  • history of pre-Islamic Iran
  • Mirkhwānd
  • Zahiri of Samarqand

مراجع

ـ آل داوود، علی (1376). «حافظ ابرو» در: دایرة المعارف بزرگ اسلامی، ج2. تهران: مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی.
ـ ابوحنیفه دینوری، احمد بن داود (1364). اخبار الطوال. ترجمۀ محمود مهدوی دامغانی. تهران: نشر نی.
ـ بارتولد، واسیلی ولادیمیرویج (1352). ترکستان‌نامه. ترجمۀ کریم کشاورز، ج1. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
ـ باهر، محمد (1388). «چاپ جدید روضة الصفا[؛] تصحیحی برگزیده یا اثری نیازمند تصحیح؟!»، آینۀ میراث، ش21: 95-118.
ـ بناکتی، داود بن تاج‌الدین (1348). تاریخ بناکتی، تصحیح جعفر شعار، تهران: انتشارات انجمن آثار ملی.
ـ بهار، محمدتقی (1369). سبک‌شناسی. تهران: امیرکبیر.
ـ ثعالبی، ابومنصور (2003م). التمثیل و المحاضرة. تحقیق و شرح و فهرست قصی الحسین. بیروت: دار و مکتبة الهلال.
ـ حافظ ابرو، شهاب‌الدین عبدالله بن لطف‌الله (الف). تاریخ حافظ ابرو. نسخۀ شمارۀ 1092-5 کتابخانه ملی ایران.
ـ ـــــــــــــ (ب). تاریخ حافظ ابرو. نسخۀ شمارۀ 11575-5 کتابخانۀ ملی ایران.
ـ حسینی قزوینی، فضل‌الله (1383). المعجم فی آثار ملوک العجم. به‌کوشش احمد فتوحی‌نسب. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
ـ دهخدا، علی‌اکبر (1377). لغت‌نامه. تهران: مؤسسۀ چاپ و انتشارات دانشگاه تهران (چاپ دوم از دورۀ جدید).
ـ رونی، ابوالفرج (1347). دیوان. به اهتمام محمود مهدوی دامغانی. مشهد: کتابفروشی باستان.
ـ رشیدالدین فضل‌الله همدانی (1392). جامع التواریخ. تصحیح و تحشیۀ محمد روشن. تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب.
ـ زریاب خویی، عباس. مقدمه و پاورقی ← میرخواند (1373).
ـ سراج جوزجانی، منهاج (1389). طبقات ناصری، ج1. تصحیح، مقابله و تحشیۀ عبدالحی حبیبی. تهران: اساطیر.
ـ سنایی، مجدود بن آدم (1374). حدیقة الحقیقه. تصحیح و تحشیۀ مدرس رضوی. تهران: دانشگاه تهران.
ـ ــــــــــــــ (1397). حدیقة الحقیقة. مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمدجعفر یاحقی و سیدمهدی زرقانی. تهران: سخن.
ـ ــــــــــــــ (1382). حدیقة الحقیقة. تصحیح مریم حسینی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
ـ صفری آق‌قلعه، علی (1386). «اغراض السیاسة فی اعراض الریاسة و ارتباط آن با قراضۀ طبیعیات». گزارش میراث، ش 10 و 11: 4-5.
ـ طبری، محمد بن جریر (1389). تاریخنامۀ طبری (گردانیده منسوب به بلعمی)، ج1. تصحیح و تحشیۀ محمد روشن. تهران: سروش.
ـ ظهیری سمرقندی، محمد بن علی (1349). اغراض‌ السیاسة فی اعراض الریاسة. به تصحیح و اهتمام جعفر شعار. تهران: دانشگاه تهران.
ـ کمیلی، مختار (1391). «بازنگری اغراض السیاسة». متن‌شناسی ادب فارسی، س4، ش3 [پیاپی: 15]: 75-96.
ـ گردیزی، عبدالحی (1363). تاریخ گردیزی. به تصحیح و تحشیه و تعلیق عبدالحی حبیبی. تهران: دنیای کتاب.
ـ مایل هروی، نجیب (1369). نقد و تصحیح متون. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
ـ مسعودی، علی بن حسین (1378). مروج الذهب و معادن الجوهر، ج1. ترجمۀ ابوالقاسم پاینده. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
ـ میرخواند، محمد بن خاوندشاه (1373). روضة الصفا. تهذیب و تلخیص عباس زریاب خویی. تهران: انتشارات علمی.
ـ ــــــــــــــ (1380). تاریخ روضة الصفا فی سیرة الانبیاء و الملوک و الخلفا. به تصحیح و تحشیۀ جمشید کیانفر. تهران: اساطیر.
ـ ــــــــــــــ (1338). تاریخ روضة الصفا. با مقدمۀ عباس پرویز. تهران: کتابخانه‌های مرکزی، خیام و پیروز.
- Mirkhond (1843). Histoire des Sassanides (Texte persan), A l'usage des E'le'ves de l'ecole Royale et spe'ciale des langues orientales vivantes , Typographie de Firmin Didot Fre'res, paris: Imprimeurs de L'institut de France, Rue Jagob.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار