نقد و بررسی تصحیح و تعلیقات امثال عربیِ درّۀ نادره مصحَّح سید جعفر شهیدی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و زبان خارجی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

چکیده

درّۀ نادره متکلّف­‌ترین متنی است که دربارۀ رویدادهای زمان افشاریه به رشتۀ تحریر درآمده است. قصد مؤلف در این کتاب فضل‌فروشی و نوشتن نثر مشکل و متکلّف بوده و تاریخ‌نویسی غرض ثانوی وی بوده است. او در این کتاب، ضمن ذکر رویدادها، برای هنرنمایی از امثال عربی بسیاری استفاده کرده است. بررسی این امثال در شناخت منابع استرآبادی در نگارش کتاب حائز اهمیت است. مهدی‌خان استرآبادی در درّۀ نادره از حدود ششصد مثل عربی بهره برده و سیّد جعفر شهیدی، مصحّح کتاب، در تصحیح و توضیح برخی از این امثال دچار لغزش شده است. مقالۀ حاضر به نقد تصحیح و تعلیقات امثال عربی درّۀ نادره مصحَّح شهیدی پرداخته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A critical survey of the redaction and gloss of the Arabic sayings in the Dorreh-ye Nādereh, edited by Sayyed Ja’far Shahidi

نویسنده [English]

  • Mohammad Pashaie
Azarbaijan Shahid Madani University
چکیده [English]

The Dorreh-ye Nādereh is the most complicated text ever written about the events during the Afsharid period. The author’s goal in writing such a book was primarily to show off his literary skills and to write difficult and stilted prose, actual historiography being his secondary aim.  To demonstrate his artistic abilities while reporting the events, the author, Mirza Mahdi Astarābādi, has inserted numerous Arabic sayings.
The examination of such expressions is important in identifying Astarābādi’s sources in writing his book, Dorreh-ye Nādereh, in which he has made use of some six hundred Arabic sayings. The book’s editor, Sayyed Ja’far Shahidi, has committed some errors in correcting and clarifying certain sayings.
The present article is an attempt to critically examine the corrections and gloss of the Arabic sayings made in by Shahidi ‘s redaction of the Dorreh-ye Nādereh.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Arabic sayings
  • Dorreh-ye Nādereh
  • critical survey
  • Sayyed Ja’far Shahidi
  • redaction
ـ ابن­شهرآشوب، محمد بن ­علی (1376ق). المناقب. به‌ اهتمام علی اشرف الحسینی. نجف: المکتبة الحیدریة.
ـ ابن‌منظور، محمد بن مکرم (1374-1375ق). لسان العرب. 10ج. بیروت: دار صادر.
ـ ابوعلی القالی، اسماعیل (1926). شذور الأمالی. مصر: دار الکتب المصریة.
ـ استرابادی، میرزا مهدی‌خان (1366). درّۀ نادره. به اهتمام سیدجعفر شهیدی. تهران: علمی و فرهنگی.
ـ امینی، سید عبدالحسین (1365). الغدیر. ج11. تهران: کتابخانۀ بزرگ اسلامی.
ـ تمیمى آمدى، عبدالواحد بن محمد (1410ق). غرر الحکم و درر الکلم‌. قم: دار الکتاب الإسلامی‌.
ـ ثعالبی نیشابوری، عبدالملک بن محمد (1424ق). ثمار القلوب فی المضاف و المنسوب. بیروت: مکتب العصریة.
ـ ـــــــــــــ (1423ق). التمثیل و المحاضرة. بیروت: الهلال.
- حریری، قاسم بن علی (1326). مقامات حریری. پاریس.
- حموی، یاقوت بن عبدالله (1397ق). معجم‌ البلدان، ج3. بیروت: دارصادر.
- دهخدا، علی­اکبر (1364). لغت­نامه. تهران: چاپخانۀ مجلس و دانشگاه تهران.
- زمخشری، محمود (۱۹۸۷م). المستقصی فی امثال العرب. بیروت: دار الکتب العلمیه.
- سازواری، محمودرضا و شهلا محمدریحانی (1392). «کاوشی در مثل، تمثیل و ارسال المثل». تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، ش15: 61-81.
ـ شعبانی، رضا (1369). تاریخ اجتماعی ایران در عصر افشاریه. تهران: نوین.
ـ طبرسی، فضل بن حسن (1360). تفسیر مجمع البیان. ترجمه گروهی از مترجمان. تهران: فراهانى.
ـ عسکری، أبوهلال (1408). جمهرة الأمثال. به اهتمام أحمد عبدالسلام و محمد سعید بن بسیونی. بیروت: دار الکتب العلمیه.
ـ نجار، محمدعلی؛ ابراهیم مصطفی و حامد عبدالقادر و احمد حسن‌الزیارت (1426ق). معجم الوسیط. تهران: مؤسسة الصادق.
- نهج‌البلاغه (1379). [گردآورنده:] محمد بن حسین‌ شریف الرضی. ترجمه و شرح علی‌نقی فیض‌الاسلام. تهران: تألیفات فیض‌الاسلام‌.
ـ مویّد شیرازی، جعفر (1369). «درّه نادره و اشعار عربی آن». مجلۀ دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد، س23، ش 1 و 2: 290-300.
ـ میدانی نیشابوری، احمد بن محمد (1366). مجمع الامثال، 2ج. مشهد: معاونیة الثقافیة للآستانة الرضویة المقدسة.