نقد و بررسی تصحیح دیوان شمس طبسی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

عضو هیأت علمی دانشگاه یاسوج

چکیده

شمس‌الدین محمد بن عبدالکریم طبسی، متخلّص به شمس، از شاعران قرن ششم و اوایل قرن هفتم هجری است. از آن جا که نسخه‌ای مستقل از دیوان شمس در دست نیست، تا کنون، این دیوان به صورت کامل و منقح، تصحیح نشده است. در سال 1343 تقی بینش با استفاده از دو نسخۀ قدیمی و مقابلۀ آنها با چند نسخه دیگر، تصحیحی از آن ارائه داد و مقدّمه‌ای مفصّل و ارزشمند، به همراه تعلیقاتی سودمند بدان افزود؛ اما با وجود تلاشهای انکارناپذیر مصحّح، باز هم اشکالاتی به این دیوان راه یافته که بیشتر به دلیل پایبندی بیش از حد مصحّح به نسخۀ اساس بوده است. در این مقاله، با استفاده از نسخه‌ای قدیمی و مقابلۀ چند نسخۀ دیگر، گامی در جهت اصلاح این اشتباهات برداشته شده است. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Criticism and review of the edition of Shams-e Tabasi’ Divan

نویسنده [English]

  • Alireza Shanazari
چکیده [English]

Shams al-Din Mohammad b. Abd al-Karim Tabasi, with the nom de plume, “Shams”, was one of the Persian poets in the latter half of the 12th c and the beginning of 13th c. As there exists no independent manuscript of his Divan, it has not yet been properly and fully amended.
In 1964, by making use of two old manuscripts, and comparing them with several other manuscripts, Taqi Binesh presented an edition of the Divan with an extensive and valuable introduction along with some useful glosses. Nonetheless, despite the redactor’s indisputable endeavors, there have entered a number of inaccuracies into the Divan due to Binesh’s overdependence on his primary manuscript.
In this article, by drawing on an old manuscript and comparing it with several other manuscripts, steps have been taken towards rectifying those inaccuracies. 

ـ آذر بیگدلی، لطفعلی بیگ بن آقاخان (1336)، تذکرۀ آتشکده، تصحیح و تحشیۀ حسن سادات ناصری، تهران: امیرکبیر.
ـ آزاد بلگرامی، غلامعلی (1390)، خزانۀ عامره، تصحیح ناصر نیکوبخت، شکیل اسلم بیگ، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ـ دانش‌پژوه، محمدتقی (1348)، فهرست میکروفیلم‌های کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران، جلد اول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ـ درایتی، مصطفی (1389)، فهرست‌وارۀ دست‌نوشته‌های ایران (دنا)، مجلّد پنجم، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
ـ دهخدا، علی‌اکبر (1325)، لغت‌نامه، زیرنظر محمد معین و جعفر شهیدی، تهران: سازمان لغت‌نامه.
ـ شمس طبسی، محمد بن عبدالکریم (1343)، دیوان، تصحیح تقی بینش، مشهد: انتشارات زوّار.
ـ ــــــــــــــــــــ (بی‌تا)، دیوان، نسخۀ خطی استانبول، فیلم شمارۀ 170 دانشگاه تهران.
ـ ــــــــــــــــــــ (قرن یازدهم ه.ق)، دیوان، نسخۀ خطی آستان قدس رضوی، مشهد.
ـ صفا، ذبیح‌الله (1373)، تاریخ ادبیات در ایران، جلد دوم، تهران: انتشارات فردوس.
ـ عوفی، محمد (بی‌تا)، لباب‌الالباب، از روی چاپ اروپا (تصحیح براون، قزوینی)، با تصحیحات و تعلیقات جدید سعید نفیسی، تهران: کتابفروشی علمی.
ـ قزوینی، زکریا بن محمّد بن محمود (1373)، آثارالبلاد و اخبارالعباد، ترجمه با اضافات از جهانگیر میرزا قاجار، تصحیح و تکمیل میر‌هاشم محدّث، تهران: انتشارات امیرکبیر.
ـ منزوی، احمد (1349)، فهرست نسخه‌های خطی فارسی، تهران: انتشارات مؤسسۀ فرهنگی–منطقه‌ای.