نخستین نشانه‌های رمان‏‌نویسی در ایران تحلیلی بر «حکایت پیر و جوان» اثر ناصرالدین ‌شاه

نوع مقاله : مقاله علمی ترویجی

نویسنده

دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران

چکیده

حکایت پیر و جوان عنوان تنها اثر داستانی ناصرالدین ‌شاه قاجار است. این داستان را میرزا عبدالکریم منشی تهرانی کتابت کرده است. ارزش این اثر، علاوه بر اینکه یکی از متون ادبی عصر قاجار محسوب می‌شود، در این است که نخستین یا حداقل یکی از نخستین آثار داستانی فارسی است که آشکارا از حکایت‌نویسی به سبک و سیاق قدما فاصله می‌گیرد و به مرز رمان در مفهوم غربی و امروزی آن نزدیک می‌شود. این مقاله ضمن پرداختن به مهم‌ترین ویژگی‌های این اثر، در بارۀ آن دسته از خصایصی که آن را به رمان در مفهوم امروزی آن نزدیک و از حکایت به سبک و سیاق قدما دور می‌‌سازد، بحث کرده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The First Signs of Novel Writing in Iran: An Analysis on “Hekayat-e Pir va Javan” by Naser al-Din Shah

نویسنده [English]

  • Maryam Seyyedan
چکیده [English]

The Story of the Old and the Young Man, “Hekayat-e Pir va Javan”,  is the only story written by Qajarid  Naser al-Din Shah. The work, scribed by Mirza Abd al-Karim Monshi Tehrani, is a valuable heritage, since not only it is considered as a literary work pertaining to the Qajar period, but also the first or at least one of the first Persian story works that clearly gets away from the ancient style of writing stories and approaches more closely to the novel style in its Western modern sense.  
Discussing the most important characteristics of the work, the present paper deals with the ones depicting its distance from the ancient style and approaches to the modern style of writing novels in its western sense.  

- آدام، ژان میشل و رواز، فرانسوز، 1383، تحلیل انواع داستان، ترجمۀ آذین حسین‌زاده و کتایون شهپرراد، تهران.
- آرین‌پور، یحیی، 1379، از صبا تا نیما، ج 1، تهران.
- انوار، سیدعبدالله، 1343، فهرست نسخ خطی کتابخانۀ ملی، ج 1، تهران.
- مرعشی، احمد، 1367، «میرزا عبدالکریم مرعشی معتمد الکتاب»، مجلۀ کتابداری (کتابخانۀ مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران)، ش 12.
- معیّرالممالک، دوستعلی‌خان، یادداشت‌هایی از زندگانی خصوصی ناصرالدین ‌شاه، تهران، 1361ش.
- ناصرالدین ‌شاه، روزنامۀ خاطرات ناصرالدین شاه در سفر اول فرنگستان، به کوشش فاطمه قاضیها، تهران، 1377ش.
- همو، روزنامۀ خاطرات ناصرالدین شاه در سفر سوم فرنگستان. به کوشش محمد اسماعیل رضوانی و فاطمه قاضیها، تهران، 1371ش.
- همو، حکایت پیر و جوان، به کوشش کورش منصوری، تهران، 1385ش.