جُستاری در هویّت «شیخ بَحر پارس» (دانشمندی ناشناخته از قرن چهارم هجری)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

دانش‌آموختۀ دکتری دانشگاه تهران و پژوهشگر متون تاریخ فرهنگ و تمدن ملل اسلامی

چکیده

حاکم نیشابوری درتاریخ نیشابور، ضمن تراجم مشایخ خویش، در شرح‌حال استادش ابوالعبّاس میکالی (د. ۳۶۲ق) پس از ذکر نام و نَسَب وی، در بیان تحصیل او، در ضمن گزارش خود، از سماع الموطأ مالک توسط او در منطقۀ فارس نزد دانشمندی ناشناس مشهور به «شیخ بحر فارس» یاد کرده که این شیخ خود آن را از شاگرد و راوی مالک، ابومُصعَب زُهری (د. ۲۴۳ق) اخذ نموده است. نویسنده در این مقاله با استفاده از شواهد حدیثی ـ رجالی به تعیین احتمالی هویّت این شخص پرداخته و طبق یافته‌ها «شیخ بحر فارس» را ابن‌زیرک فارسی دانسته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An inquiry into the identity of Sheikh-e Bahr-e Pārs (An unknown scholar from the 4th century AH)

نویسنده [English]

  • Sayyed Mohammad Mahdi Jafari Tabari Shiadeh
Ahlul Bayt International University
چکیده [English]

 
In his Tarikh-e Neyshabur, among the biographies of his Sheikhs (mentors), Hākem of Nishapur gives a biography of his Ostad, Abu al-Abbas Mikāli (d. 362 H/973 CE). Having mentioned his Sheikh’s name and genealogy and his study in Fars, Hākem states that Mikāli read Mālek’s Al-Mowatt’ with an unidentified scholar, known as “Sheikh-e Bahr-e Pars”, who, in turn, studied this book under the Mālek’s student and narrator, Abu Mos’ab Zohari (d. 243 H/857 CE).
By using Hadith and biographical evidence, the author of the present article has addressed the possible identity of this man, concluding, according to his findings, that “Sheikh-e Bahr-e Pars’’ may well be the same person as Ebn-e Zirak-e Farsi.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hākem of Nishabur
  • Tarikh-e Nishabur
  • Mālek’s Mowatt’
  • Abu al-Abbas Mikāli
  • Ebn-e Zirak-e Fārsi
  • Sheikh-e Bahr-e Pārs

مراجع

ـ ابن‌بلخی (1374ش). فارسنامه. توضیح وتحشیه: منصور رستگار فسایی. شیراز: بنیاد فارس‎شناسی.
ـ ابن عبد ربّه، احمد بن محمّد ابوعمر الأندلسی (1404ق). العقد الفرید. تحقیق: د. مفید محمّد قُمیحة. بیروت: دار الکتب العلمیة.
ـ ابن‌ماکولا، الامیر علی بن هبة‌الله الجرفاذقانی (1400ق). الاکمال فی رفع الإرتیاب عن المؤتلف المختلف. تصحیح: عبدالرّحمن الیمانی المعلّمی. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
ـ ابن‌نقطة الحنبلی البغدادی (1410ق). إکمال الإکمال. تحقیق: عبدالقیّوم عبد ربّ النّبی. مکة المکرمة: جامعة أمّ القُری.
ـ ابوالشیخ الانصاری، ابومحمّد عبدالله الاصبهانی (1412ق/1992م). طبقات المحدّثین بأصبهان والواردین علیها. تحقیق: عبدالغفور عبدالحقّ حسین البلوشی. بیروت: مؤسسة الرّسالة.
ـ ابو یعلی المَوصلی، احمد بن علی بن المثنّی (1408ق/1988م). مُسند أبی یعلی الموصلی. تحقیق: إرشاد الحقّ الأثری. جدّة: دار القبلة للثقافة الإسلامیّة.
ـ البیهقی، ابوبکر احمد بن الحسین الخسروجردی (1413ق/1993م). الأسماء والصّفات. تحقیق و تخریج: عبدالله بن محمّد الحاشدی. جدّه: مکتبة السوادی.
ـ البیهقی، ابوبکر احمد بن الحسین الخسروجردی (1401ق). الاعتقاد والهدایة إلی سبیل الرّشاد علی مذهب السّلف وأصحاب الحدیث. تحقیق: احمد عصام الکاتب. بیروت: دار الآفاق الجدیدة.
ـ جُنید شیرازی، ابوالقاسم معین‌الدین (1328ش). شدّ الإزار فی حَطّ الأوزار عن زوّار المَزار. تصحیح: محمّد بن عبدالوهّاب قزوینی. طهران: چاپخانۀ مجلس.
ـ حافظ شیرازی، شمس‌الدین محمد (1376). دیوان. تدوین و تصحیح رشید عیوضی، ج1. تهران: نشر صدوق.
ـ الخطیب البغدادی، ابوبکر احمد بن علی (1417ق/1997م). تاریخ بغداد. دراسة و تحقیق: مصطفی عبدالقادر عطا. بیروت: دار الکتب العلمیة.
ـ الذّهبی، الحافظ شمس‌الدّین محمّد بن احمد الشامی (1409ق). تاریخ الإسلام ووفیَات المشاهیر والأعلام. تحقیق: عمر عبدالسّلام تدمری. بیروت: دار الکتاب العربی.
ـ السمعانی، ابوسعد عبدالکریم بن محمّد المروزی (1382ق/1962م). الانساب. تحقیق: عبدالرحمن المعلّمی الیمانی. حیدرآباد: دائرةالمعارف العثمانیة.
ـ الدمیری، کمال‌الدین محمّد بن موسی (1424ق). حیاة الحیوان الکبری. بیروت: دار الکتب العلمیة.
ـ المجلسی الأصفهانی، محمّدباقر بن محمّدتقی (1403ق). بِحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمّة الأطهار. بیروت: مؤسسة دار الوفاء.
ـ المِزّی، ابوالحجّاج یوسف بن عبدالرّحمن القضاعی الکلبی (1400ق/1980م). تهذیب الکمال فی أسماء الرّجال. تحقیق: بشّر عوّاد معروف. بیروت: مؤسسة الرسالة.
ـ مستوفی قزوینی، حمدالله (1381ش). نزهة القلوب. تصحیح: سیّد محمّد دبیرسیاقی. قزوین: حدیث امروز.
ـ یاقوت الحموی، شهاب‌الدین بن عبدالله الرومی (1993م). معجم الأدباء. تحقیق: إحسان عبّاس. بیروت: دار الغرب الاسلامی.
ـ یاقوت الحموی، شهاب‌الدین بن عبدالله الرومی (1995م). معجم البلدان. بیروت: دار صادر.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار