ووستنفلد و «مقتل الحسین» منسوب به ابومخنف

نوع مقاله : مقاله علمی ترویجی

نویسنده

دانش‌آموختۀ دکتری زبانشناسی عمومی از دانشگاه الزهراء

چکیده

درست‌ترین نتیجه‌ای که تاکنون دربارۀ کتاب مجعول مقتل الحسین منسوب به ابومخنف کوفی گرفته شده آن است که به‌سبب تصرّفات زیادی که در جای‌جای آن صورت گرفته، هیچ یک از تحریرهای متفاوتی که در دستنویس‌های مستقل از این اثر باقی مانده نمی‌تواند متعلّق به او باشد؛ تاریخ‌گذاری این کتاب نیز مورد بحث و گفتگو بوده و هست.
مقالۀ حاضر به یکی از قدیم‌ترین تحقیقات مربوط به این اثر مجعول، نوشتۀ هاینریش فردیناند ووستنفلد، اسلام‌شناس مشهور، می‌پردازد. ووستنفلد ترجمه‌ای آلمانی از این اثر، همراه با مقدمه‌ای فاضلانه بر آن، عرضه کرد که در سال 1883م در گوتینگن چاپ شد. در این مقاله، برای نخستین بار متن کامل مقدّمۀ او از آلمانی به فارسی ترجمه شده و به همراه آن، کتاب‌شناسی نسبتاً مفصّلی از پژوهش‌های او در حوزۀ اسلام‌شناسی و تصحیح متون اسلامی، منابع و روش کارش در بررسی مقتل الحسین مجعول و برخی نکات دربارۀ آن بیان شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Wurstenfeld and the “Maqtal al-Hosein” attributed to Abu Mekhnaf

نویسنده [English]

  • Anis Vahid
Graduated with a PhD in General Linguistics from Al-Zahra University
چکیده [English]

The most accurate conclusion reached so far regarding the inauthentic book entitled Maqtal al-Hosein (Book of Hosein’s sufferings) is that, due to numerous interpolations made into various places of the book, none of its different recordings in its separate extant manuscripts can possibly belong to Abu Mekhnaf.  The dating of this book has also been the subject of some discussion and disputation.
The present article addresses one of the oldest studies made about this fake work by Heinrich Ferdinand Wustenfeld. He only translated this work into German and, together with a scholarly introduction had it published in Göttingen, 1883. In this this article, for the first time, a Persian translation of the entire text of Wustenfeld’s introduction, is presented along with a relatively extensive bibliography of his research on Islamology and the correction of Islamic texts, his sources and methodology in examining the counterfeit “Maqtal al-Hosein as well as some remarks about the book.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Maqtal al-Hosein
  • Karbala
  • Abu Mekhnaf
  • Wustenfeld
ـ ابن‌سعد (1410ق). الطبقات الکبری، ج6. تحقیق محمّد عبدالقادر عطا. بیروت: دار الکتب العلمیّة.
ـ أبوالشیخ الأنصاری (المعروف ب‍...)، أبومحمّد عبدالله بن محمّد بن جعفر بن حیّان (1412ق). طبقات المحدثّین بإصبهان و الواردین علیها. دراسة و تحقیق عبدالغفور عبدالحق حسین البلوشی. بیروت: مؤسّسة الرسالة.
ـ احمدیان، ابراهیم (1392). «اخبار مکّه وستنفلد». در: دانشنامۀ حج و حرمین شریفین، ج2. تهران: مشعر: 94-99.
ـ أفندی الإصبهانی، المیرزا عبدالله (1403ق). ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، ج5. تحقیق السیّد أحمد الحسینی. بإهتمام السیّد محمود المرعشی، قم: مکتبة آیةالله العظمی المرعشی النجفی.
ـ بدوی، عبدالرحمن (1993م). موسوعة المستشرقین. بیروت: دار العلم للملایین.
ـ البغدادی، أبوالحسین عبدالباقی بن قانع (1424ق). معجم الصحابة، ج14. تحقیق خلیل إبراهیم قوتلای. بیروت: دار الفکر.
ـ بهرامیان، علی (1373). «ابومخنف»، در: دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج6. زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی. تهران: مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی: 213-220.
ـ حاجی‌ابوالحسنی، عبدالحسین، و محمّد نوری (1379). «نگاهی به عاشوراپژوهی در غرب». کتابهای اسلامی، س1، ش3: 51-60.
ـ رضایی، ابراهیم (1399). تاریخ‌نگاری ابومخنف. قم: مرکز فقهی ائمّۀ اطهار.
ـ الرفاعی، عبدالجبّار (1371). معجم ما کتب عن الرسول و أهل البیت صلوات الله علیهم، ج7. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
ـ الزرکلی، خیرالدین (1989م)، الأعلام، ج8. بیروت: دار العلم للملایین، الطبعة الثامنة.
ـ الطوسی، أبوجعفر محمّد بن الحسن (بی‌تا). فهرست کتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنّفین و أصحاب الأصول. تحقیق السیّد عبدالعزیز الطباطبائی. قم: مکتبة المحقّق الطباطبائی.
ـ عبدالحمید صالح حمدان (بی‌تا). طبقات المستشرقین. لیبی: مکتبة مدبولی.
ـ کلبرگ، اتان (1371). کتابخانۀ ابن‌طاووس و احوال و آثار او. ترجمۀ سیّد علی قرائی- رسول جعفریان. قم: کتابخانۀ حضرت آیةالله العظمی مرعشی نجفی.
ـ النجاشی الأسدی الکوفی، أبوالعبّاس أحمد بن علی بن أحمد بن العبّاس (1407ق). رجال النجاشی. تحقیق موسی الشبیری الزنجانی. قم: مؤسّسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرّسین بقم المشرّفة.
ـ الندیم، محمّد بن اسحاق (1366). کتاب الفهرست. ترجمه و تحقیق محمّدرضا تجدّد. تهران: امیر کبیر، چاپ سوم.
ـ ووستنفلد، فردیناند (1882م). تاریخ‌نویسان عرب و آثار آن‌ها (Die Geschichtschreiber der Araber und ihre Werke). گوتینگن.
ـ ووستنفلد، فردیناند، و ادوارد ماهلر (1360). تقویم تطبیقی هزار و پانصدسالۀ هجری قمری و میلادی، با راهنمای تبدیل تاریخ هجری شمسی به میلادی و بالعکس. مقدّمه و تجدید نظر از حکیم‌الدین قریشی. تهران: فرهنگسرای نیاوران.